Programma 6 | Sociaal domein

Wat willen we bereiken?

Laagdrempelige toegang
Griffioenpark 3 is geopend. Nu hebben we ook in Wolvega een eenvoudige toegang tot de zorg en ondersteuning van het Sociaal domein. In Griffioenpark 3 zijn tijdens de openingsuren onder andere Vlechtwerkers en een Activeringscoach aanwezig. Inwoners kunnen hun vragen dus direct met een professional bespreken. 

Eind augustus 2021 is de pilotperiode afgerond. We zullen op basis van de monitor, ervaringen, kennis en input een plan maken over de vervolgstappen na de pilotperiode. In de begroting 2021 zijn alleen middelen voor de pilot geraamd. Afhankelijk van de keuzes van de raad zal er daarna budget moeten worden vrij gemaakt.

Inwoners weten de gebiedsteams te vinden
We streven er naar dat het gebiedsteam onderdeel uitmaakt van de samenleving. Beide gebiedsteams leveren op deze manier een bijdrage aan de samenredzame samenleving en vormen de toegang tot de verschillende voorzieningen binnen het sociaal domein.

Wat willen we bereiken?
In 2018 heeft de raad ons de opdracht gegeven om de mogelijkheden voor een dorpshuisfunctie in Wolvega te verkennen. We nemen dit op als opdracht binnen het programma Bestemming Wolvega.

Participatie en de arbeidsmarkt 
Deelnemen aan de arbeidsmarkt is belangrijk. Werk geeft voldoening, biedt een inkomen en betekent zelfstandigheid. Met werk bedoelen we betaald werk, vrijwilligerswerk, arbeidsmatige- of activerende dagbesteding. We dragen bij aan een arbeidsmarkt waar iedere inwoner onderdeel van uit kan maken. Als het vinden van werk of deelnemen aan de arbeidsmarkt lastig is, bieden we de inwoner hulp. Samen kijken we wat nodig is.

Grip op de Participatiewet
Vanaf juli 2021 gaan we in het kader van de ombuigingen bekijken hoe we Grip op de Participatiewet vorm gaan geven. Zodat er vanaf 2022 een besparing op het budget gerealiseerd gaat worden.
Voorbeelden van besparingsideeën zijn de pilot vervoer en de aansturing op de re-integratie trajecten.
• Met de vervoerspilot willen we bereiken dat de maatschappelijke participatie wordt bevorderd met een vervoerspas. De huidige vervoersregeling van Weststellingwerf kent veel administratieve stappen, een inkoopcontract maakt dit overzichtelijker. De administratieve last voor de uitvoeringsteams is dan kleiner, wat de personele inzet op dit onderwerp minder intensief maakt.
• Een ander belangrijk aspect van Grip op Participatie is de nieuwe aanpak op re-integratie. Er is een concreet en operatief inkoopcontract, met een aansturend contractmanager. Hierdoor zijn de monitoring van de re-integratie trajecten en werkprocessen verbeterd en kunnen deze makkelijker aangescherpt. Er zijn meer re-integratietrajecten en producten beschikbaar, die beter naar de behoefte van de inwoner in duur en intensiteit kan worden aangeboden. We hopen hiermee voor meer inwoners een duurzame uitstroom richting de arbeidsmarkt te realiseren.

Maatschappelijke participatie
We willen dat alle inwoners mee kunnen doen aan de samenleving. Een goede gezondheid en een stevige sociale ontwikkeling helpen hierbij. Soms hebben inwoners hier hulp bij nodig. Samen kijken wij naar wat nodig is om (weer) mee te kunnen doen aan de samenleving.

Wet Inburgering
In juli 2021 gaat de nieuwe wet Inburgering in. Vanaf januari 2021 is hiervoor een implementatie budget beschikbaar. Met deze middelen gaan we begin 2021 aan de slag met de invoering van de nieuwe wet. De Wet inburgering biedt ook nieuwe mogelijkheden om de werkprocessen in de reguliere uitvoering op integrale wijze aan te pakken. We kiezen bijvoorbeeld met deze brede insteek voor een samenwerking met armoedebeleid, cultuur, onderwijs en participatie met als verbindend thema taal.

Inkomensondersteuning
We verwachten dat het aantal inwoners in de bijstand in 2021 gaat toenemen in verband met de coronacrisis. In 2020 is de verwachte toestroom nog niet erg zichtbaar geweest. Dit komt deels doordat inwoners na het verliezen van hun baan een uitkering van het UWV hebben ontvangen. Door de coronacrisis is het aantal inwoners in de WW (Werkloosheidswet) toegenomen. Als inwoners na afloop van de WW nog geen werk hebben gevonden bestaat er afhankelijk van de situatie recht op bijstand. Eind september 2020 is het voorlopige BUIG budget voor de gemeente over 2021 bekend. Of dit budget voldoende is om de bijstand te bekostigen is ten tijde van het opstellen van de begroting onzeker.
Per 1 januari 2021 is er nieuwe wetgeving rond de beslagvrije voet. Dit heeft gevolgen voor ons invorderingsbeleid en de ontvangsten van opgelegde vorderingen vanuit de bijstand. De beslagvrije voet gaat van 90% van de toepasselijke bijstandsnorm naar 95% van de toepasselijke bijstandsnorm, bij bijzondere omstandigheden kan de beslag vrije voet worden verhoogd of verlaagd. Door de nieuwe regels komt er minder geld binnen. We gaan onderzoeken welk effect dit heeft.

Wat willen we bereiken?

In deze fase van de transformatie investeren we in preventie, collectieve en algemene voorzieningen en de samenwerking met de samenleving. Door preventief te werken en mogelijke problemen al vroeg te signaleren kunnen we mensen eerder helpen en ondersteunen, maar ook hogere kosten in de toekomst voorkomen. Naast de inhoudelijk motivatie, we willen onze inwoners zo goed mogelijk ondersteunen, zorgen de financiële tekorten ook voor een noodzaak om de transformatie in snel tempo verder door te voeren. De maatregelen in Grip op Jeugd en Grip op Wmo zijn vanuit die gedachte ontwikkeld.

Wat doen we ervoor?

Ontwikkelen algemene en collectieve voorzieningen
Alle projecten en opgaven in het Sociaal domein staan in het teken van de transformatie Sociaal domein. In het Ontwikkelperspectief Sociaal domein werken we de transformatie en de speerpunten verder uit. De transformatie Sociaal domein staat niet op zichzelf. Daarom werken we nauw samen met de andere afdelingen binnen het gemeentehuis zoals de afdeling ruimte.

De algemene en collectieve voorzieningen dragen bij aan een sterke sociale basis. Een recent voorbeeld daarvan is de ontwikkeling van de Vrijwilligersvacaturebank. Zie voor andere plannen ook Bestemming Wolvega, Bestemming Noordwolde en Maatwerk Wmo

Wat willen we bereiken?

In onze gemeente zijn verschillende maatschappelijke voorzieningen, bijvoorbeeld dorpshuizen. Welke maatschappelijke voorzieningen zijn er nodig om vitale dorpen en een vitaal platteland te behouden? Welke gevolgen hebben de ontgroening en vergrijzing op de huidige voorzieningen en welke eisen worden in de toekomst gesteld? En wat is hierbij de verantwoordelijkheid van de gemeente? 

Deze vragen willen we beantwoorden in gesprekken met onze inwoners, de Vereniging Kleine Dorpen, Stichting Harten Tien en onze maatschappelijke partners. Op deze manier ontwikkelen we een visie op maatschappelijke voorzieningen en de vragen daarover in onze gemeente.

Met Stichting Harten 10 is in 2019 een nieuwe prestatieovereenkomst voor de jaren 2020-2023 overeengekomen. Daarmee wordt de continuïteit van het onderhoud van de aangesloten dorpshuizen geborgd.

Wat doen we ervoor?
Gezien de omvang van de bestuurlijke opgave over maatschappelijke voorzieningen en de samenhang die deze heeft met projecten als Bestemming Noordwolde, versterken van de sociale basis en de Grip-notities, willen we onderzoeken hoe deze opgave zo kan worden ingericht dat hierdoor de genoemde ontwikkelingen goed op elkaar aansluiten en er geen dubbelingen ontstaan.

Wat willen we bereiken?
In 2019 zijn de taken van Timpaan Welzijn ondergebracht bij de gebiedsteams. In het draaiboek versterken sociale basis staat de opdracht omschreven die wordt gemonitord in de monitor Sociaal domein.
De afronding van deze opgave is de vaststelling van het ontwikkelperspectief Sociaal domein.
We stellen voor deze opgave als afgerond te beschouwen.

Wat willen we bereiken?
Met de integrale aanpak rond laaggeletterdheid, armoede en schulden willen we inwoners die hier mee te maken hebben helpen en bereiken. Laaggeletterdheid kan een inwoner belemmeren om zelfredzaam te zijn en mee te doen in de samenleving. Ook is er een grotere kans op armoede. Voor laaggeletterde inwoners is het bijhouden van de financiële administratie vaak erg lastig. Schulden kunnen zo sneller ontstaan.

Het gebiedsteam, partijen waar we mee samen werken en een coördinatiepunt voor laaggeletterdheid spelen hierin een belangrijke rol.

Maatregelenpakket - Grip op de kosten jeugdhulp

In 2021 continueren we de maatregelen ‘Grip op Jeugd’ zoals we die in 2019 zijn gestart. Waar mogelijk worden de maatregelen verder ontwikkeld of worden alternatieve beheersmaatregelen ingezet zoals ook is aangekondigd in de voorjaarsnota 2020.

We hebben gezien dat de maatregelen in 2019 en 2020 een kostenbesparing hebben opgeleverd en gaan er op basis hiervan vanuit dat we in 2021 binnen de begroting kunnen blijven. Zie afbeelding 1.

Afbeelding 1: Jeugd uitgaven zorgadministratie (Cumulatief), excl. jeugdbescherming en jeugdreclassering.

De grote onzekerheid hierbij is wat de gevolgen van Covid-19 zijn. Wat is het effect van het enkele weken niet hebben van hulp en school? En wanneer doet dit effect zich voor: in 2020, 2021 of nog later? Ook zijn er wisselende signalen over het al dan niet toenemen van het aantal scheidingen. Dit heeft altijd effect op kinderen en kan voor een toename in jeugdhulp zorgen.

De maatregelen Grip op Jeugd dragen ook bij aan de transformatie. Zo merken we bijvoorbeeld dat voogden (jeugdbescherming door een Gecertificeerde Instelling) steeds meer in overleg gaan met het gebiedsteam of de inkoopondersteuner over de in te zetten specialistische jeugdhulp. Dit draagt bij aan goede afstemming voor het gezin en ook aan het inschakelen van beter passende hulp. We willen dat deze afstemming nog vaker plaatsvindt.

Nieuwe inkoop 2021
In 2021 start het traject om opnieuw specialistische jeugdhulp in te kopen voor de Friese gemeenten. Dit vergt ook de nodige inzet vanuit onze gemeente. Uit de evaluatie van het functioneren van het huidige bekostigingsmodel, die momenteel plaatsvindt, moeten verbeterpunten naar voren komen die meegenomen kunnen worden in de nieuwe inkoop. Dit wordt eind 2020 geformuleerd in de Inkoopstrategie voor de specialistische jeugdhulp vanaf 2022.

Lokale Wmo-voorzieningen

De Wmo-uitgaven zijn de laatste jaren steeds groter dan de beschikbare budgetten. Dit heeft meerdere oorzaken. In Weststellingwerf is sprake van een zogenoemde dubbele vergrijzing. Dit betekent dat er steeds meer 65-plussers zijn en dat binnen die groep ook het aantal 80-plussers toeneemt. Hierdoor doen meer mensen een beroep op maatwerkvoorzieningen. Ook is er een strengere toegang tot de intramurale zorg zoals een verpleeghuis. Inwoners wonen dus langer zelfstandig thuis, hierbij hebben zij vaker ondersteuning nodig vanuit de Wmo. Ook is er een toename zichtbaar van inwoners met complexe problemen en verandert daardoor de zorgzwaarte vanuit de Wmo. Tot slot is de invoering van het abonnementstarief, waardoor de eigen bijdrage niet langer inkomensafhankelijk is. Dit heeft een aanzuigende werking, die vooral zichtbaar is bij Ondersteuning in het huishouden.

Regionale (Wmo)-voorzieningen

Beschermd Wonen , de aanpak Personen met Verward gedrag en de Wet verplichte GGZ zijn regionale voorzieningen
Ook regionaal stijgen de kosten voor Wmo. Zo neemt het aantal cliënten in Beschermd Wonen (BW) toe. Het budget voor BW is ook in 2021 niet hoog genoeg. Gemeenten vullen dit tekort aan. De beheersmaatregelen hebben wel een positief effect gehad op de tekorten. Deze zijn minder hoog. Met de transformatie kijken we hoe we inwoners met een psychiatrische stoornis zoveel mogelijk thuis in hun eigen omgeving kunnen begeleiden en ondersteunen.
Het rijk heeft besloten om de middelen voor BW pas vanaf 2022 (in plaats van 2021) naar de gemeenten over te laten gaan. Dit gebeurt in fases over een periode van 10 jaar. De transformatie BW gaat wel door en in 2021 start het inkoopproces. In het Fries regioplan staat beschreven op welke manier de Friese gemeenten gaan samenwerken rondom Beschermd Wonen en wat onder de regionale of lokale verantwoordelijkheid valt.

De maatschappelijke opvang blijft voorlopig onder de centrumgemeente vallen. Over het vervolg daarvan wordt over drie jaar een besluit genomen.

Er is een regionale aanpak voor Personen met Verward Gedrag. Deze aanpak is domeinoverstijgend (sociaal, zorg en veiligheid) en gaat vooral situaties waar sprake is van multiproblematiek. In 2021 moet deze aanpak bij diverse organisaties zoals de GGZ en GGD worden geborgd. De financiële bijdrage loopt via de begroting van de GGD. 

Per 1 januari 2020 is de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz) ingevoerd. De Wvggz is meer een behandelwet dan een opnamewet (zoals de voormalige Wet Bopz). Deze nieuwe wet maakt ook ambulante behandeling mogelijk. De gemeente heeft een belangrijke rol bij de uitvoering van deze wet. De GGD voert namens de gemeente de WvGGZ taken uit. De dienstverleningsovereenkomst met de GGD wordt met een jaar verlengd tot 1 januari 2022.

Wat willen we bereiken?

We willen jeugdigen en hun ouders eerder en beter helpen. Zo willen we het beroep op geïndiceerde jeugdhulp voor zijn en verminderen. Hierbij hebben we onze ketenpartners nodig. Met ketenpartners bedoelen we organisaties uit het werkveld waarmee we samenwerken zoals scholen, huisartsen, jeugdgezondheidszorg, verloskundigen en jongerenwerkers.

Wat willen we bereiken? 
Ouderen blijven langer thuis wonen en door vergrijzing neemt het aantal ouderen in onze gemeente toe. We willen dat ouderen zo lang mogelijk in een geschikte woning kunnen blijven wonen en in hun eigen sociale omgeving kunnen meedoen. Het is belangrijk dat de omgeving van ouderen optimaal wordt ingezet om hun zelfstandigheid te ondersteunen, zonder overbelast te raken. We willen bereiken dat alle partijen rondom ouderen elkaar kennen en in een vroeg stadium samenwerken. Het gaat hierbij zowel om zorgaanbieders, gebiedsteams, aanbieders van eerstelijnszorg maar ook om verenigingen, burgerinitiatieven en andere voorliggende voorzieningen. We brengen meer samenhang in de verschillende projecten, activiteiten en ondersteuning voor ouderen om langer thuis te kunnen blijven wonen.

Wat willen we bereiken? 

Bestemming Noordwolde is onderdeel van het provinciale project Aandachtsgebieden Stellingwerven. Tot en met 2023 werken we samen met inwoners, professionals, organisaties en de provincie in de aanpak om te komen tot een stijging van het gemiddelde inkomen, een stijging van de participatie en betrokkenheid van inwoners en een daling van de werkloosheid.

Wat willen we bereiken?
In 2019 is de herstructurering van het SW bedrijf Caparis afgerond met besluitvorming in de 8 betrokken gemeenten.
Wij stellen daarom voor deze opgave als afgerond te beschouwen.