Jaarrekening op hoofdlijnen

In dit onderdeel treft u in het kort het financiële beeld over 2022 aan. De leidraad voor de af te leggen verantwoording is de door de raad vastgestelde programmabegroting 2022. In het jaarverslag leggen wij de inhoudelijke verantwoording af. In de jaarrekening geven we inzicht in de financiële positie en de besteding van de middelen over 2022.

De jaarrekening 2022 sluit met een positief saldo van € 8 miljoen. Bij de najaarsnota gingen we nog uit van een voordeel van € 2,5 miljoen. Het verschil wordt verderop in dit hoofdstuk op onderdelen verklaard. In de tabel overzicht baten en lasten staat het totaalbeeld van 2022 en de afwijkingen ten opzichte van de actuele begroting.

Een kengetal om de schuldpositie te bepalen, is de schuldratio. De schuldratio geeft aan welk deel van het gemeentelijk vermogen is gefinancierd door derden. De solvabiliteitsratio is een kengetal dat weergeeft welk deel van het gemeentelijk vermogen is gefinancierd met eigen vermogen. Beide ratio’s zijn met elkaar verbonden doordat ze samen altijd 100% zijn. In tegenstelling tot de schuldratio is de solvabiliteitsratio één van de verplichte kengetallen die wordt toegelicht in de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing. Het college streeft naar een minimale solvabiliteitsratio van 20%. Eind 2022 hebben we een solvabiliteit gerealiseerd van 43,0%. Daarmee voldoen we ruim aan de norm.

In onze nota financieel beleid, die de raad in 2021 heeft vastgesteld, hebben we een norm opgenomen ten aanzien van de minimale en maximale omvang van de financiële kengetallen, die met ingang van dat jaar verplicht worden opgenomen. We sluiten daarbij aan bij de signaleringswaarden uit de stresstest voor gemeenten. De kengetallen hebben een signalerende functie, geven inzicht in de financiële positie en in de weerbaarheid en wendbaarheid van een gemeente. Alle kengetallen voldoen eind 2022 aan onze streefnorm.

In 2022 is de gemiddelde woonlastendruk hoger geworden dan in 2021, maar als we kijken naar de andere Friese gemeenten dan behoren wij tot de 4 gemeenten met de laagste woonlasten. 

Zowel voor eenpersoons- als meerpersoonshuishoudens is de totale woonlastendruk ten opzichte van 2021 gestegen. Zo ging de totale woonlast voor meerpersoonshuishoudens in onze gemeente van € 749 in 2021 naar € 796 in 2022. De gemeentelijke woonlasten in Weststellingwerf liggen echter nog wel ruim onder het landelijk gemiddelde van € 904 over 2022. 

Gelukkig lijkt aan de coronapandemie een einde gekomen. In 2022 waren er nog wel financiële gevolgen. Deze staan toegelicht in de paragraaf corona. Ná deze jaarrekening vervalt de paragraaf weer.

Het resultaat van de jaarrekening 2022 is € 8 miljoen positief. 

Het college stelt voor om van het resultaat van de jaarrekening € 6 ton te storten in de reserve investeringsambities. Dit betreft het restant van de stelpost uit 2022 om incidentele tegenvallers binnen de investeringen als gevolg van indexaties op te vangen.
Het overige deel van het resultaat, te weten € 7,4 miljoen, willen we toevoegen aan de Algemene reserve.

Een deel van het saldo betreft incidentele middelen die in 2023 opnieuw beschikbaar moeten worden gesteld. Gelijktijdig met de vaststelling van de jaarrekening krijgt u dan ook een begrotingswijziging 2023 om ter dekking van deze incidentele uitgaven in 2023 € 1,9 miljoen uit de algemene reserve te onttrekken.

					x €1.000
Overzicht van baten en lasten	Rekening 2021	Rekening 2022	Actuele begroting	Primitieve begroting	Verschil begroot - werkelijk
Baten
0 Bestuur en Ondersteuning	724	1.863	287	287	1.576 V
1 Veiligheid	14	30	51	51	-21 N
2 Verkeer, Vervoer en Waterstaat	197	325	125	100	200 V
3 Economie	379	548	817	817	-269 N
4 Onderwijs	983	1.179	993	993	186 V
5 Sport, Cultuur en Recreatie	591	705	682	602	23 V
6 Sociaal Domein	9.138	9.198	9.921	8.037	-723 N
7 Volksgezondheid en Milieu	5.863	6.140	6.621	5.808	-481 N
8 Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening	3.133	2.269	2.322	2.297	-53 N
Overzicht algemene dekkingsmiddelen	58.767	64.868	62.405	56.975	2.464 V
Overzicht kosten overhead	6.484	7.137	6.910	6.318	227 V
Totaal Baten	86.272	94.261	91.134	82.286	3.127 V
Lasten
0 Bestuur en Ondersteuning	-2.803	-3.469	-2.980	-2.626	-489 N
1 Veiligheid	-1.774	-1.818	-1.802	-1.809	-16 N
2 Verkeer, Vervoer en Waterstaat	-6.553	-6.741	-7.006	-6.424	265 V
3 Economie	-737	-1.532	-1.154	-1.154	-378 N
4 Onderwijs	-3.743	-3.962	-3.860	-3.826	-102 N
5 Sport, Cultuur en Recreatie	-3.900	-3.607	-3.929	-3.768	321 V
6 Sociaal Domein	-33.311	-36.707	-36.974	-33.664	267 V
7 Volksgezondheid en Milieu	-7.892	-7.653	-9.215	-8.152	1.562 V
8 Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening	-3.607	-3.954	-3.941	-3.738	-13 N
Overzicht algemene dekkingsmiddelen	-704	-762	-1.497	-648	736 V
Overzicht kosten overhead	-14.724	-16.918	-17.243	-16.520	325 V
Overige baten en lasten	0	0	-824	-280	824 V
Totaal Lasten	-79.748	-87.124	-90.426	-82.610	3.302 V
Saldo van baten en lasten	6.524	7.137	707	-324	6.430 V
Mutaties reserves
Onttrekkingen	7.977	9.650	10.340	448	-691 N
Toevoegingen	-9.483	-8.757	-8.547	-25	-210 N
Mutaties reserves	-1.506	892	1.793	423	-901 N
Resultaat	5.018	8.029	2.501	99	5.528 V

Onderstaande tabel laat het resultaat zien in relatie tot de incidentele baten en lasten. We gebruiken daarbij de definitie van incidentele baten en lasten volgens de BBV. Dat betekent bijvoorbeeld dat alle personeelslasten als structureel worden gezien, maar ook de middelen van de algemene uitkering. De reservemutaties zijn bijna allemaal incidenteel. Deze definitie van incidentele baten en lasten is geen beoordeling of het resultaat éénmalig afwijkt of dat er sprake is van een structurele afwijking. Het structureel resultaat in deze tabel wil dus niet zeggen dat we dit rekeningsaldo de komende jaren ook mogen verwachten. Voor die beoordeling verwijzen we naar het kopje 'toelichting op het resultaat'. 

					x €1.000
Saldo jaarrekening	Rekening 2021	Rekening 2022	Actuele begroting	Primitieve begroting	Verschil begroot - werkelijk
Saldo van baten en lasten
Lasten	-79.748	-87.124	-90.426	-82.610	3.302 V
Baten	86.272	94.261	91.134	82.286	3.127 V
Saldo van baten en lasten	6.524	7.137	708	-324	6.429 V
Mutaties reserves
Onttrekkingen	7.977	9.650	10.340	448	-691 N
Toevoegingen	-9.483	-8.757	-8.547	-25	-210 N
Mutaties reserves	-1.506	892	1.793	423	-901 N
Resultaat	5.018	8.029	2.501	99	5.528 V
Waarvan incidentele baten en lasten (saldo)	-368	798	3.080	350	2.282 V
Structureel resultaat	4.650	8.827	5.581	449	7.810 V

Resultaat jaarrekening vergeleken met de actuele begroting

De programmabegroting 2022 is in november 2021 door de raad vastgesteld met een positief saldo € 99.000.  Gedurende het jaar 2022 zijn er vijf begrotingswijzigingen geweest die invloed hadden op dit saldo. Dit waren de verwerking van de september- en decembercirculaires 2021 van het gemeentefonds, de voor- en najaarsnota 2022 en een deel van het collegeprogramma. Hierdoor komt het actuele saldo van de begroting nu uit op € 2.,5 miljoen. De uitkomst van de jaarrekening 2022 is € 8 miljoen. 

Het verschil tussen de actuele begroting en de jaarrekening van € 5,5 miljoen wordt hieronder op hoofdlijnen toegelicht. Meer details staan in de financiële toelichtingen per programma.

Ook organisatiebreed zien we dat de nieuwe, extra taken zorgen voor capaciteitsvraagstukken die we niet binnen bestaande formatieruimte kunnen opvangen. Deze capaciteitsvraag in combinatie met krapte op de arbeidsmarkt heeft ons voor extra uitdagingen en keuzes gesteld.

			x € 1.000
Grootste afwijkingen - = nadelig	Verschil met actuele begroting	Inc/struct	Waarvan over te hevelen naar 2023
0 Bestuur en ondersteuning
Vrijval van de voorziening ontslaguitkeringen wethouders	146	inc
Diverse mutaties in de voorzieningen voor pensioenen van (voormalige) wethouders	900	inc
2 Verkeer, vervoer en Waterstaat
Groot onderhoud aan de brug Steenwijkerweg	55	inc	55
Onderhoud fietspont de Tjonger	80	inc
Degeneratievergoedingen	170	struct.
Baggeren	75	inc	75
3 Economie
Voorziening Exploitatietekort Gronden bedrijventerreinen	-588	inc
4 Onderwijs
Lagere exploitatiekosten voor onderwijshuisvesting	100	inc
Hogere kosten voor leerlingenvervoer	-79	struct.
Lagere kosten voor peuterspeelzalen	75	inc
5 Sport, Cultuur en recreatie
Promotieplan Recreatie en toerisme, maar deels gebruikt	75	inc
6 Sociaal Domein
Coronacompensatie jeugdzorg en ouderenzorg	216	inc	118
Noordwolde fase 6, is een project voor 3 jaren	97	inc
Voordeel op begroot bedrag medegebruik MFC's	67	inc
WMO	424	inc
Jeugd	-1.272	struct.
7 Volksgezondheid en Milieu
Minder uitgeven voor GIDS/JOGG	100	inc
Opstellen Transitievisie Warmte	164	inc	164
Uitvoering energietransitie	209	inc	209
8 Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Stedelijke Vernieuwing
Grex voorziening woningbouw	-190	inc
Overzicht algemene dekkingsmiddelen
Gemeentefonds, algemene dekkingsmiddelen	1.227	inc
Gemeentefonds, extra middelen voor energietoeslag 2023	680	inc	680
Gemeentefonds, extra middelen voor Omgevingswet 2023	493	inc	493
Lagere OZB opbrengst	-60	inc
Onvoorzien
Stelpost indexatie investeringen	600	inc
Er is geen beroep gedaan op de stelpost risicobeheersing	250	inc
Algemeen
Restant Coronabijdrage, zie coronaparagraaf	1.107	inc
Salarissen en inhuur	250	inc
Diverse overige afwijkingen	130	inc	129
Totaal afwijkingen ten opzichte van het saldo najaarsnota 2022	5.501		1.923

In 2022 was er € 20,6 miljoen beschikbaar voor investeringen. Dit is inclusief de restant kredieten uit 2021. Er is in 2022 € 5,8 miljoen uitgegeven. De uitgaven betreffen voornamelijk ICT kosten, investeringen in de openbare ruimte, fietspad langs de Linde, Centrumontwikkeling Wolvega en riolering. Het restant van de investeringsbudgetten 2022 van € 14,5 miljoen wordt voor € 14,3 miljoen doorgeschoven naar 2023 zodat uitvoering van de geplande investeringen dan kan plaatsvinden.

We ontvangen geld van het Rijk uit het gemeentefonds. Het gemeentefonds is onze grootste inkomstenpost. In 2022 hebben we € 59,3 miljoen aan algemene uitkering ontvangen, zo'n € 2,4 miljoen meer dan we hadden begroot bij de najaarsnota. Belangrijke reden hiervoor is dat er via de septembercirculaire en de decembercirculaire van het gemeentefonds nog middelen in 2022 beschikbaar werden gesteld door het Rijk. Onder meer voor de energietoeslag, de implementatie omgevingswet en de wet kwaliteitsborging bouw ontvingen we middelen nadat we de najaarsnota vaststelden. Een deel van deze middelen nemen we mee naar 2023 omdat we de uitgaven in dat jaar doen. Dit betreft € 680.000 voor de energietoeslag 2023 en € 493.000 voor de implementatie omgevingswet en de wet kwaliteitsborging bouw. Tevens hebben we afrekeningen van voorgaande jaren ontvangen.

Tot slot ontvingen nog een aantal kleine bedragen als corona compensatie. Voor deze compensatie en de financiële uitgaven in het kader van corona verwijzen we u naar de paragraaf Gevolgen corona. 

			x € 1.000
Gemeentefondsuitkering	Werkelijk	Begroot	Verschil begroot - werkelijk
Algemene uitkering
2022	59.342	56.974	2.368
2021	39	0	39
2020	-48	0	-48
Totaal Gemeentefondsuitkering	59.333	56.974	2.359

De lokale heffingen (totaal € 11,6 miljoen) worden onderverdeeld in belastingen en rechten.

Belastingen (€ 5,2 miljoen)
De opbrengsten van belastingen vallen onder de algemene middelen en kunnen vrij besteed worden. In onze gemeente geldt dit voor de onroerende-zaakbelastingen (OZB), forensenbelasting, (water-)toeristenbelasting en reclamebelasting. De totale opbrengst van deze belastingen over 2022 bedraagt € 5,2 miljoen. De OZB (afgerond € 4,9 miljoen) is hierin veruit de omvangrijkste belastingopbrengst. 

Rechten (€ 6,4 miljoen)
Dit zijn vergoedingen voor concrete prestaties die door de gemeente worden geleverd. Deze opbrengsten zijn niet vrij besteedbaar. In onze gemeente geldt dit voor de afvalstoffenheffing, rioolheffing en de leges voor burgerzaken en omgevingsvergunningen. De totale opbrengst van de heffingen en leges bedraagt € 6,4 miljoen. Hiervan heeft € 3,0 miljoen betrekking op de afvalstoffenheffing, € 2,2 miljoen op de rioolheffing en € 1,2 miljoen op de overige leges.

We zijn het jaar begonnen met een algemene reserve van € 24,3 miljoen en de eindstand over 2022 is € 15,6 miljoen. Dit is exclusief het resultaat van deze jaarrekening. Het jaarrekeningresultaat van vorig jaar ( € 5,0 miljoen) is in de algemene reserve gestort. De algemene reserve is aangesproken doordat enkele incidentele budgetten (€ 1,5 miljoen) uit voorgaande jaren zijn meegenomen en daarnaast voor het collegeprogramma (€ 7,1 miljoen).

Naast onze algemene reserve hebben we acht bestemmingsreserves. In de toelichting op de passiva wordt het verloop van deze reserves nader toegelicht.