Jaarrekening op hoofdlijnen

In dit onderdeel treft u in het kort het financiële beeld over 2021 aan. De leidraad voor de af te leggen verantwoording is de door de raad vastgestelde programmabegroting 2021. In het jaarverslag leggen wij de inhoudelijke verantwoording af. In de jaarrekening geven we inzicht in de financiële positie en de besteding van de middelen over 2021.

De jaarrekening 2021 sluit met een positief saldo van € 5 miljoen. Bij de najaarsnota gingen we nog uit van een nadeel van € 1,6 miljoen. Het verschil wordt verderop in dit hoofdstuk op onderdelen verklaard. In de tabel overzicht baten en lasten staat het totaalbeeld van 2021 en de afwijkingen ten opzichte van de actuele begroting.

Een kengetal om de schuldpositie te bepalen, is de schuldratio. Het streven naar een lagere schuldratio (onder de 80%) wordt als zodanig ook genoemd in het coalitieakkoord. De schuldratio geeft aan welk deel van het gemeentelijk vermogen is gefinancierd door derden. De solvabiliteitsratio is een kengetal dat weergeeft welk deel van het gemeentelijk vermogen is gefinancierd met eigen vermogen. Beide ratio’s zijn met elkaar verbonden doordat ze samen altijd 100% zijn. In tegenstelling tot de schuldratio is de solvabiliteitsratio één van de verplichte kengetallen die wordt toegelicht in de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing. De schuldratio voldoet eind 2021 ruim aan de norm (60,82%). Eind 2021 hebben we een solvabiliteit gerealiseerd van 39,18%.

In onze nota financieel beleid, die de raad in 2021 heeft vastgesteld, hebben we een norm opgenomen ten aanzien van de minimale en maximale omvang van de financiële kengetallen, die met ingang van dat jaar verplicht worden opgenomen. We sluiten daarbij aan bij de signaleringswaarden uit de stresstest voor gemeenten. De kengetallen hebben een signalerende functie, geven inzicht in de financiële positie en in de weerbaarheid en wendbaarheid van een gemeente. Alle kengetallen voldoen eind 2021 aan onze streefnorm.

In onze gemeente is het mooi, goed en betaalbaar wonen. In 2021 is de gemiddelde woonlastendruk hoger geworden dan in 2020, maar als we kijken naar de andere Friese gemeenten dan behoren wij tot de 6 gemeenten met de laagste woonlasten. 

Zowel voor eenpersoons- als meerpersoonshuishoudens is de totale woonlastendruk ten opzichte van 2020 gestegen. Zo ging de totale woonlast voor meerpersoonshuishoudens in onze gemeente van € 701 in 2020 naar € 749 in 2021. Dit is een meer dan trendmatige stijging van de woonlasten, maar helaas onoverkomelijk gezien de landelijke ontwikkelingen en prijsinflaties. 
De gemeentelijke woonlasten in Weststellingwerf liggen echter nog wel ruim onder het landelijk gemiddelde van € 811 over 2021. 

Net zoals in 2020 heeft het coronavirus ook in 2021 een grote impact gehad op de gehele samenleving. We hebben daarom opnieuw een corona paragraaf opgenomen in deze jaarrekening.

Het resultaat van de jaarrekening 2021 is € 5 miljoen positief. Dit resultaat is mede ontstaan doordat we van het Rijk een vergoeding voor gemaakte coronakosten hebben gekregen. Een deel daarvan hebben we opgenomen bij de incidentele middelen die in 2022 opnieuw beschikbaar moeten worden gesteld. Gelijktijdig met de vaststelling van de jaarrekening krijgt u ook een begrotingswijziging 2022 om ter dekking van deze incidentele uitgaven in 2022 € 1,768 miljoen uit de algemene reserve te onttrekken.

Het college stelt daarom voor om het resultaat van de jaarrekening geheel te storten in de Algemene reserve.

Van programmabegroting naar voorjaarsnota

De programmabegroting 2021 sloot met een negatief resultaat van € 2.245.000 . Het resultaat van de voorjaarsnota 2021 inclusief de septembercirculaire 2020 was € 1.081.000 negatief. Hierdoor werd het verwachte saldo van de begroting € 3.326.000 negatief.

Van voorjaarsnota naar najaarsnota
Het resultaat van de najaarsnota was € 1.683.000 positief. Hierdoor werd het actuele begrotingssaldo € 1.643.000 negatief.

Van najaarsnota naar jaarrekening
De jaarrekening sluit met een positief exploitatieresultaat van € 5.018.000 ten opzichte van de actuele raming is dit een voordeel van € 6.662.000. In de tabel hieronder wordt aangegeven waar dit verschil uit bestaat. Op dit moment lijken de belangrijkste afwijkingen allemaal een incidenteel karakter te hebben. 

We ontvangen geld van het Rijk uit het gemeentefonds. In 2021 was dat € 50,9 miljoen. Dat is € 1,5 miljoen meer dan verwacht. Daarnaast hadden we nog ongeveer € 0,7 miljoen aan coronamiddelen beschikbaar vanuit 2020.

Het gemeentefonds is onze grootste inkomstenpost. Het kent voor 2021 de volgende soorten uitkeringen: 1) de Algemene uitkering, 2) de Integratie-uitkering Sociaal domein en 3) de decentralisatie- en (overige) integratie-uitkeringen. 

1. Algemene uitkering
In 2021 hebben we € 45,4 miljoen aan algemene uitkering ontvangen, zo'n € 1,4 miljoen meer dan we hadden begroot. Belangrijke reden hiervoor is dat het Rijk de gemeenten via het gemeentefonds heeft gecompenseerd voor diverse genomen coronamaatregelen. Voor meer informatie over de corona compensatiepakketten en de financiële gevolgen verwijzen we u naar de paragraaf Gevolgen corona. Tevens hebben we afrekeningen van voorgaande jaren ontvangen.

2. Integratie-uitkering Sociaal domein
In 2019 is de integratie-uitkering Sociaal domein (die samenhing met de decentralisatie van taken) voor het grootste deel overgeheveld naar de Algemene uitkering. Uitzondering hierop zijn de onderdelen "Voogdij/18+" en "participatie" (WSW) waar we nog wel een afzonderlijke integratie-uitkering voor ontvingen. Voor deze onderdelen kregen we in 2021 ruim € 5,3 miljoen. Dat is € 120.000 meer dan we vooraf hadden begroot.

3) Decentralisatie- en (overige) integratie-uitkeringen
Het Rijk onderscheidt naast de Algemene uitkering en Integratie-uitkering Sociaal domein ook de categorie "Decentralisatie- en (overige) integratie-uitkeringen. In deze categorie zijn middelen opgenomen voor verschillende (soms eenmalige) taken, die wij uit kunnen voeren, zoals een eenmalige bijdrage uit het Klimaatakkoord, middelen voor Gezond in de stad en sportcoaches. Omdat deze middelen naar hun aard vergelijkbaar zijn met de middelen uit de Algemene uitkering classificeren wij ze onder de noemer 'Algemene Uitkering / Gemeentefonds'.

In 2021 was er € 18,5 miljoen beschikbaar voor investeringen. Dit is inclusief de restant kredieten uit 2020. Er is in 2021 € 5,2 miljoen uitgegeven. De uitgaven betreffen voornamelijk ICT kosten, investeringen in de openbare ruimte, fietspad langs de Linde, Centrumontwikkeling Wolvega en riolering. Het restant van de investeringsbudgetten 2021 van € 13,3 miljoen wordt voor € 12,9 miljoen doorgeschoven naar 2022 zodat uitvoering van de geplande investeringen dan kan plaatsvinden.

De lokale heffingen (totaal € 14,3 miljoen) worden onderverdeeld in belastingen en rechten.

Belastingen (€ 7,7 miljoen)
De opbrengsten van belastingen vallen onder de algemene middelen en kunnen vrij besteed worden. In onze gemeente geldt dit voor de onroerende-zaakbelastingen (OZB), forensenbelasting, (water-)toeristenbelasting, precariobelasting en reclamebelasting. De totale opbrengst van deze belastingen over 2021 bedraagt € 7,7 miljoen. De OZB (afgerond € 5,0 miljoen) en Precariobelasting (afgerond € 2,4 miljoen) zijn hierin veruit de omvangrijkste belastingopbrengsten. Voor de Precariobelasting geldt dat deze, na het intrekken van de bezwaar- en beroepsprocedures door de netbeheerder begin 2020, ook echt vrijelijk te besteden zijn. Deze middelen hebben we net als vorig jaar aan onze reserve investeringsambities toegevoegd.

Rechten (€6,6 miljoen)
Dit zijn vergoedingen voor concrete prestaties, die door de gemeente worden geleverd. Deze opbrengsten zijn niet vrij besteedbaar. In onze gemeente geldt dit voor de afvalstoffenheffing, rioolheffing en de leges voor burgerzaken en omgevingsvergunningen. De totale opbrengst van de heffingen en leges bedraagt € 6,6 miljoen. Hiervan heeft € 3,0 miljoen betrekking op de afvalstoffenheffing, € 2,1 miljoen op de rioolheffing en € 1,5 miljoen op de overige leges.

We zijn het jaar begonnen met een algemene reserve van € 18,9 miljoen en de eindstand over 2021 is € 19,2 miljoen. Dit is exclusief het resultaat van deze jaarrekening. Het jaarrekeningresultaat van vorig jaar (ongeveer € 1,3 miljoen) is in de algemene reserve gestort. De algemene reserve is wel aangesproken doordat enkele incidentele budgetten (€ 1,0 miljoen) uit voorgaande jaren meegenomen zijn.

Naast onze algemene reserve hebben we zeven bestemmingsreserves. In de toelichting op de passiva wordt het verloop van deze reserves nader toegelicht.