Programma 7 | Volksgezondheid en Milieu

Portefeuillehouder(s)	Den Hartigh, Hartog en Zonderland
Organisatie	Beleid en Sport & Leefstijl

• Riolering
• Volksgezondheid
• Milieubeheer
• Afval
• Begraafplaatsen en crematoria

Autonome ontwikkeling
Bijdrage FUMO
De gemeentelijke bijdrage aan de FUMO (Fryske Utfieringstsjinst Miljeu en Omjouwing) stijgt. De begroting van de FUMO 2025 is gebaseerd op autonome ontwikkelingen, nieuwe basistaken en gemaakte afspraken. De begrotingswijziging 2024 van de FUMO had grotendeels betrekking op de implementatie van de omgevingswet. Hierin waren incidentele lasten opgenomen. Deze incidentele lasten worden nu grotendeels vervangen door structurele lasten, welke onder andere bestaan uit indexatie personeels- en materiële kosten. We zien daarnaast dat de toename van lasten als gevolg van extra basistaken, zoals de actualisatieslag vergunningen en toezicht en handhaving energiebesparingsplicht en extra ureninbreng deelnemers, grotendeels gecompenseerd wordt door verlaging van de inwerkuren, verlaging van werkgeverslasten, verjonging van personeel, verlaging van de flexibele schil en rentebaten.

Riolering centrumgebied Wolvega
Dit betreft de toevoeging aan de dekkingsreserve kapitaallasten vanwege het aanvullen van het krediet. Zie toelichting hieronder bij kopje investeringen. 

Klimaatmaatregelen riolering
Dit betreft kapitaallasten van de investering die een jaar eerder plaatsvind. Zie toelichting hieronder bij kopje investeringen. 

Rioolinspectie en herstel defecte kolken
Wij hebben geconstateerd dat er een achterstand is bij het inspecteren van de riolering. Om deze achterstand weg te kunnen werken vragen wij structureel een aanvullend onderhoudsbudget aan van € 25.000 per jaar. Hiermee kunnen we jaarlijks ruim 4 km extra riolering reinigen en inspecteren. 
Voor het onderhoud aan de afwateringskolken hebben we te maken met achterstallig onderhoud. Om deze achterstand weg te kunnen werken vragen wij structureel een aanvullend onderhoudsbudget aan van € 25.000 per jaar. Hiermee kunnen we jaarlijks ruim 200-250 defecten aan afwateringskolken herstellen.

Bijdrage Veiligheidsregio Fryslân (VRF) (zie ook programma 1)
De toename is beperkt tot het noodzakelijke. De insteek van de VRF is dat dienstverlening sober en doelmatig uit wordt gevoerd, met instandhouding van de kwaliteit. De uitzettingen betreffen de uitkomsten van het project doorlichting begroting en de autonome ontwikkelingen (loonontwikkeling, ontwikkeling materiele kosten en het rijksvaccinatieprogramma). Daarnaast is de eerder begrote storting in de egalisatiereserve niet gedaan. Dit alles maakt dat de bijdrage aan de veiligheidsregio stijgt. 

Specifieke uitkering
SPUK Aanpak Lokale Isolatie
Voor de periode tot en met 2026 heeft het Rijk een SPUK toegekend voor het isoleren van particuliere woningen met de slechtste energie-labels (D, E, F of G) en een WOZ-waarde die lager is dan € 308.000 (peildatum: 1 januari 2022). In samenwerking met de andere Friese gemeenten en de provincie Fryslân wordt een regeling uitgewerkt en in uitvoering gebracht. Naast de tranche van € 958.582 (najaarsnota 2023) hebben we ook tranche twee en drie ontvangen: € 474.644.

Nieuwe ontwikkeling
Klimaat en duurzaamheid
Vanaf 2024 is uit het Collegeprogramma jaarlijks structureel een bedrag van € 325.000 gereserveerd voor Klimaat & Duurzaamheid op een stelpost. In samenhang met het ontvangen geld van het Rijk is de balans opgemaakt. Kijkend naar de jaren 2024 en 2025 verwachten wij met bovenstaande bedragen verder te kunnen. Het restant kan vrijvallen (zie overzicht onvoorzien).

Opgroeien Kansrijke Omgeving (OKO)
Om de doelen die gesteld zijn binnen het gezondheidsbeleid, jeugdbeleid en onderwijsbeleid te behalen is een brede integrale aanpak nodig. Een methodische aanpak waarin wordt gewerkt vanuit bewezen effectieve interventies. De OKO aanpak biedt hiervoor een goed en onderbouwd kader. De kosten gaan voor de baten in deze preventieaanpak. Het doel is dat op termijn er een kostenbesparing kan plaatsvinden op de inzet van (geïndiceerde) jeugdzorg en jeugdhulp. Daarnaast zal het niet alleen een besparing zijn op financiële middelen voor de jeugd maar zal het gezond opgroeien (fysiek en mentaal) ook op de langere termijn effect hebben op een gezonder leven voor inwoners. 

We willen inzetten op het vergroten van hun kansen op een veerkrachtig en gezond leven. Het draait om een preventief jeugdbeleid, onderwijs en talentontwikkeling en zorg en ondersteuning voor jonge inwoners die met problemen kampen. We weten dat de groep met een ongunstige sociaaleconomische positie extra kwetsbaar is voor gezondheidsproblemen. Zij leven gemiddeld zelfs 15 jaar korter in goede gezondheid dan mensen met een gunstiger sociaaleconomische positie*. Deze ongelijkheid werkt vaak generaties lang door. Vandaar dat we extra willen inzetten om dit zoveel mogelijk te doorbreken. Dit past ook bij het landelijke beleid gericht op het verkleinen van gezondheidsachterstanden.
*https://digitaal.scp.nl/ssn2020/gezondheid/

Riolering centrumgebied Wolvega
In het centrum van Wolvega worden De Hoofdstraat-Oost en de Van Harenstraat opnieuw ingericht. Gelijktijdig met die werkzaamheden wordt er een hemelwaterriool aangelegd en wordt een deel van de bestaande riolering vervangen. Voor de aanleg van het hemelwaterriool heeft de raad in mei 2023 een bedrag van € 400.000 beschikbaar gesteld. Nu wij in de eind fase van de voorbereiding zijn aanbeland, blijkt dat voor de aanleg van het hemelwaterriool € 203.000 meer nodig is. Gelijktijdig met de aanleg van het hemelwaterriool wordt een deel van de bestaande riolering vervangen. De kosten hiervoor bedrag € 230.000. Hiervoor is nog geen krediet beschikbaar gesteld. Kosten voor de riolering worden meegenomen in de berekening van de rioolheffing (dan wel reserve riolering).

Klimaatmaatregelen riolering
In het door de raad vastgestelde gemeentelijk rioleringsplan 2021-2025 zijn negen klimaatmaatregelen benoemd die uitgevoerd worden. De kosten voor de uitvoering van deze klimaatmaatregelen zijn opgenomen in het kostendekkingsplan van het GRP. In dit kostendekkingsplan is opgenomen dat in 2025 voor de klimaatmaatregelen ‘Julianaweg en Oranje Nassaulaan’ in een aantal straten regenwaterriolering wordt aangelegd in combinatie met het vervangen van de bestaande riolering in die straten. Echter blijkt de staat van de bestaande riolering dusdanig slecht te zijn dat dit eerder vervangen moet worden. Om werk met werk te blijven maken wordt dan ook het regenwaterriool aangelegd. De kosten die hiervoor opgenomen zijn bedragen € 1.875.000 en het krediet is dus een jaar eerder nodig dan in het kostendekkingsplan is aangegeven. De kosten voor de kapitaallasten gaan daardoor ook eerder in. Kosten worden meegenomen in de rioolheffing.