Jaarrekening op hoofdlijnen

In dit onderdeel treft u in het kort het financiële beeld over 2024 aan. De leidraad voor de af te leggen verantwoording is de door de raad vastgestelde programmabegroting 2024. In het jaarverslag leggen wij de inhoudelijke verantwoording af. In de jaarrekening geven we inzicht in de financiële positie en de besteding van de middelen over 2024.

De jaarrekening 2024 sluit met een positief saldo van € 4.722.935. Bij de najaarsnota gingen we nog uit van een voordeel van € 742.800. Het verschil wordt verderop in dit hoofdstuk op onderdelen verklaard. In de tabel overzicht baten en lasten staat het totaalbeeld van 2024 en de afwijkingen ten opzichte van de actuele begroting.

Een kengetal om de schuldpositie te bepalen, is de schuldratio. De schuldratio geeft aan welk deel van het gemeentelijk vermogen is gefinancierd door derden. De solvabiliteitsratio is een kengetal dat weergeeft welk deel van het gemeentelijk vermogen is gefinancierd met eigen vermogen. Beide ratio’s zijn met elkaar verbonden doordat ze samen altijd 100% zijn. In tegenstelling tot de schuldratio is de solvabiliteitsratio één van de verplichte kengetallen die wordt toegelicht in de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing. Het college streeft naar een minimale solvabiliteitsratio van 20%. Eind 2024 hebben we een solvabiliteit gerealiseerd van 48,54%. Daarmee voldoen we ruim aan de norm.

In onze nota financieel beleid, die de raad in 2024 heeft vastgesteld, hebben we een norm opgenomen ten aanzien van de minimale en maximale omvang van de financiële kengetallen. We sluiten daarbij aan bij de signaleringswaarden uit de stresstest voor gemeenten. De kengetallen hebben een signalerende functie, geven inzicht in de financiële positie en in de weerbaarheid en wendbaarheid van een gemeente. Alle kengetallen voldoen eind 2024 aan onze streefnorm.

In het financieel beleid staat dat we een minimale weerstandsratio van 1,0 nastreven. Dat houdt in dat onze beschikbare weerstandscapaciteit minimaal gelijk moet zijn aan de benodigde weerstandscapaciteit. In ons collegeprogramma gaven we aan dat we een weerstandsratio van 2,0 hanteren. Op dit moment is onze weerstandsratio 1,70. Daarmee voldoen we aan ons financieel beleid. Het uitgangspunt van ons collegeprogramma halen we niet. We blijven dit uiteraard monitoren en nastreven.

In 2024 is de gemiddelde woonlastendruk iets hoger geworden dan in 2023, maar als we kijken naar de andere Friese gemeenten dan behoren wij tot de 3 gemeenten met de laagste woonlasten. 

Zowel voor eenpersoons- als meerpersoonshuishoudens is de totale woonlastendruk ten opzichte van 2023 gestegen. Zo ging de totale woonlast voor meerpersoonshuishoudens in onze gemeente van € 807 in 2023 naar € 819 in 2024. De gemeentelijke woonlasten in Weststellingwerf liggen echter nog wel ruim onder het landelijk gemiddelde van € 994 over 2024. 

Het resultaat van de jaarrekening 2024 is € 4,7 miljoen positief. 

Wij stellen voor, conform werkwijze van voorgaand jaar, om hiervan € 1,12 miljoen te storten in de reserve voor spoedzoekers. Dit betreft het restant van de werkelijke ontvangen middelen voor opvang ontheemden uit Oekraïne. Hiermee reserveren we middelen voor het huisvesten van spoedzoekers. 
Het overige deel van het resultaat, te weten € 3,6 miljoen, voegen we toe aan de Algemene reserve.

Een deel van het saldo betreft incidentele middelen die in 2025 opnieuw beschikbaar moeten worden gesteld. Gelijktijdig met de vaststelling van de jaarrekening krijgt u dan ook een begrotingswijziging 2025 om ter dekking van deze incidentele uitgaven in 2025 € 1,38 miljoen uit de algemene reserve te onttrekken.

Na de resultaatbestemming is de Algemene reserve met € 2,2 miljoen toegenomen.

Onderstaande tabel laat het resultaat zien in relatie tot de incidentele baten en lasten. We gebruiken daarbij de definitie van incidentele baten en lasten volgens het BBV. Dat betekent bijvoorbeeld dat alle personeelslasten als structureel worden gezien, maar ook de middelen van de algemene uitkering. De reservemutaties zijn bijna allemaal incidenteel. Deze definitie van incidentele baten en lasten is geen beoordeling of het resultaat éénmalig afwijkt of dat er sprake is van een structurele afwijking. Het structureel resultaat in deze tabel wil dus niet zeggen dat we dit rekeningsaldo de komende jaren ook mogen verwachten. Voor die beoordeling verwijzen we naar het kopje 'toelichting op het resultaat'. 

Resultaat jaarrekening vergeleken met de actuele begroting

De programmabegroting 2024 is in november 2023 door de raad vastgesteld met een positief saldo € 1,5 miljoen. Gedurende het jaar 2024 zijn er begrotingswijzigingen geweest die invloed hadden op dit saldo. Hierdoor komt het actuele saldo van de begroting nu uit op € 0,7 miljoen. De uitkomst van de jaarrekening 2024 is € 4,7 miljoen. 

Het verschil tussen de actuele begroting en de jaarrekening wordt hieronder op hoofdlijnen toegelicht. Meer details staan in de financiële toelichtingen per programma.

Hieronder benoemen we verschillende afwijkingen die tot het resultaat hebben geleid. Op dit moment zien we de aard van deze afwijkingen als incidenteel. We zijn ons er van bewust dat hier mogelijk ook structurele componenten in kunnen zitten. Daarom nemen we deze mee in het traject van de ombuigingen waar we momenteel mee bezig zijn. Daarin beoordelen we of er structurele ruimte in de begroting zit die kan worden aangepast.

Er is in 2024 € 40,6 miljoen beschikbaar voor investeringen. Er is hierop tot en met 2024 € 15,7 miljoen uitgegeven. De uitgaven betreffen voornamelijk ICT kosten, investeringen in de openbare ruimte, Centrumontwikkeling Wolvega en riolering. Het restant van de investeringsbudgetten wordt voor € 25,2 miljoen doorgeschoven naar 2025 zodat uitvoering van de geplande investeringen dan kan plaatsvinden.

Het gemeentefonds is onze grootste inkomstenpost. In 2024 hebben we € 66,4 miljoen aan algemene uitkering ontvangen, zo'n € 1,2 miljoen meer dan we hadden begroot bij de najaarsnota. Belangrijke reden hiervoor is dat er via de septembercirculaire en de decembercirculaire van het gemeentefonds nog middelen in 2024 beschikbaar werden gesteld door het Rijk. De gemeenteraad is over de financiële gevolgen van de septembercirculaire en de decembercirculaire geïnformeerd. Ook hebben we afrekeningen van voorgaande jaren ontvangen.

De lokale heffingen (totaal € 12,5 miljoen) worden onderverdeeld in belastingen en rechten. 

Belastingen (€ 5,5 miljoen) 
De opbrengsten van belastingen vallen onder de algemene middelen en kunnen vrij besteed worden. In onze gemeente geldt dit voor de onroerendezaakbelastingen (OZB), forensenbelasting, (water-)toeristenbelasting en reclamebelasting. De totale opbrengst van deze belastingen over 2024 bedraagt € 5,5 miljoen. De OZB (afgerond € 5,2 miljoen) is hierin veruit de omvangrijkste belastingopbrengst. 

Rechten (€ 7,0 miljoen)
Dit zijn vergoedingen voor concrete prestaties die door de gemeente worden geleverd. Deze opbrengsten zijn niet vrij besteedbaar. In onze gemeente geldt dit voor de afvalstoffenheffing, rioolheffing en de leges voor burgerzaken en omgevingsvergunningen. De totale opbrengst van de heffingen en leges bedraagt € 7,0 miljoen. Hiervan heeft € 3,1 miljoen betrekking op de afvalstoffenheffing, € 2,3 miljoen op de rioolheffing en € 1,6 miljoen op de overige leges.

We zijn het jaar begonnen met een algemene reserve van € 13,8 miljoen (incl. resultaatbestemming 2023) en de eindstand over 2024 is € 14,3 miljoen. Dit is exclusief het resultaat van deze jaarrekening. Bij de voorjaarsnota 2024 is een storting in de algemene reserve gedaan van € 1,5 miljoen. De algemene reserve is in 2024 voor € 1,0 miljoen aangesproken voor de overheveling van de eenmalige budgetten van 2023 naar 2024.

Naast onze algemene reserve hebben we zeven bestemmingsreserves. In de toelichting op de passiva wordt het verloop van deze reserves nader toegelicht.