Verschil structurele en incidentele baten en lasten
Voor het bepalen van het structureel evenwicht van de begroting is het van belang om te weten wanneer uitgaven als structureel of als incidenteel worden beschouwd. Omdat de gemeente structurele taken uitvoert, zijn structurele baten en lasten de regel. Incidentele baten en lasten zijn de uitzondering.
Deze uitzonderingen van incidentele baten en lasten worden volledig opgenomen in het verplichte overzicht van incidentele baten en lasten. Zowel in de begroting en de meerjarenraming als in de jaarrekening.
Bij het bepalen of een post als incidenteel aangemerkt kan worden, dienen de uitgangspunten van het BBV gehanteerd en toegelicht te worden. In de toelichting moet daarom tenminste het volgende zijn opgenomen:
- Waarom deze begrotingspost naar de aard van de raming als incidenteel aangemerkt is;
- De duur waarvoor de begrotingspost geraamd is, waarbij er sprake moet zijn van een duidelijke en onvoorwaardelijke einddatum.
Toelichting op de tabel
EU-Leader programma
Het EU-Leader programma is een subsidieprogramma dat gericht is op financiering van projecten op het platteland op het gebied van sociaal-economische ontwikkeling, versterking sociale cohesie, klimaat, milieu, water, landschap en biodiversiteit. Leader is bedoeld voor nieuwe projecten die vanuit de samenleving tot stand zijn gekomen en de leefbaarheid van het landelijk gebied versterken. In totaal komt er voor de regio Zuidoost-Friesland gedurende vier jaar € 3,7 miljoen aan Leader-subsidie beschikbaar. Tegenover deze EU-Leadermiddelen moeten de gemeenten die meedoen in de regio Zuidoost-Friesland financieel bijdragen. Voor de gemeente Weststellingwerf betekent dit over een looptijd van vier jaar een bijdrage van € 100.000. Per jaar € 25.000. Voor 2023 geldt dat de uiteindelijke regeling pas in de tweede helft van 2023 wordt opgesteld. Om die reden loopt dit programma gedurende de jaren 2023 tot en met 2027.
Grondexploitaties (programma 3 en programma 8, baten en lasten)
Mutaties grondexploitaties zijn naar de aard van de raming incidenteel. Het totaal van de lasten en het totaal van de baten grondexploitatie dient in het overzicht van incidentele baten en lasten opgenomen te worden. De mutatie met de balanspost voorraden, waarmee een saldo van € 0 gerealiseerd wordt, wordt afzonderlijk opgenomen in het overzicht van incidentele baten en lasten. De mutaties grondexploitatie hebben dus geen invloed op het structureel begrotingssaldo. Overigens niet te verwarren met de (tussentijdse) winstneming grondexploitatie, die heeft namelijk wel invloed op het begrotingssaldo en is ook altijd incidenteel.
Vergoeding constructiefout kozijnen Lindecollege
Het Lindecollege heeft extra kosten voor het onderhoud aan de kozijnen als gevolg van een constructiefout in het verleden. Hiervoor is in 2011 een bedrag van € 447.722 door de raad beschikbaar gesteld. Dit bedrag is gebaseerd op de technische levensduur van de kozijnen, de normale cyclus voor buitenschilderwerk, de gemiddelde prijs per m2 buitenschilderwerk en de noodzakelijke extra schilderbeurten om de normale levensduur van de kozijnen (30 jaar) te realiseren. De aanvullende vergoeding is toen in overleg met het Lindecollege berekend op gemiddeld € 71.374 (incl. btw en begeleiding) per extra schilderbeurt. Op grond hiervan is voor de eerste periode tot en met 2011 door ons in 2012 een bedrag betaald van € 233.600. En in 2020 een aanvullende uitkering van € 71.374. In 2026 volgt nog de laatste aanvullende uitkering van € 71.374.
Regiodeal, proceskosten
In juli 2020 is de Regiodeal Zuidoost Friesland gesloten met het Rijk. Een samenwerking tussen 7 partners in Zuidoost Friesland (Opsterland, Weststellingwerf, Ooststellingwerf, Heerenveen, Smallingerland, Wetterskip en Provincie Friesland) en het Rijk. De proceskosten zijn noodzakelijke kosten die we maken om de Regiodeal verder te begeleiden en uit te werken. Deze kosten worden incidenteel gedekt uit een reserve.
Opvang vluchtelingen Oekraïne (stelpost)
In 2024 verwachten wij voor € 3.800.000 aan kosten voor de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne. Hier vallen diverse kosten onder. Te denken valt aan huisvestingskosten, zorgkosten, beveiligingskosten, leefgeld. De situatie rond de oorlog in Oekraïne en de daarmee samenhangende opgave voor gemeenten om gevluchte Oekraïners te huisvesten is aan verandering onderhevig. Wij gaan er vanuit dat de kosten die zijn gemaakt voor de opvang van vluchtelingen worden vergoed door het Rijk. Om die reden is deze post zowel bij de uitgaven als bij de inkomsten opgenomen.
Beeldkwaliteitsplan Openbare Ruimte
Het is noodzakelijk dat er naast een DIOR (duurzame inrichting van de openbare ruimte) een totaalplan Kwaliteitsambitie Openbare Ruimte voor beheer en onderhoud wordt opgesteld, dit is inclusief het in beeld brengen van de noodzakelijke investeringen. Vanuit wetgeving heeft de gemeente een belangrijke zorgplicht van de openbare ruimte. Met het kwaliteitsplan kan gestuurd worden om efficiënt de afgesproken doelen (vastgesteld ambitieniveau) te halen en daarover met inwoners en ondernemers te communiceren. Het plan geeft ook inzicht in bijvoorbeeld het planmatig baggeren en beschrijft de ambitie (groenstructuur) voor ombouw van traditioneel groen naar ecologisch groen. Dit plan wordt eenmalig opgesteld en de kosten hiervan zijn € 100.000.
Huisvestingsprogramma
Om de bouw van het aantal benodigde nieuwe woningen in Nederland sneller te laten verlopen heeft demissionair Minister de Jonge een nieuwe wet in de tweede kamer aangeboden, te weten het wetsontwerp “Wet inzake versterking regie volkshuisvesting”. Deze wet geeft het Rijk, provincies en gemeenten de wettelijke instrumenten om samen regie te voeren op de volkshuisvesting.
De bouwopgave tot en met 2030 telt landelijk 981.000 woningen erbij, waarvan twee derde betaalbaar. Om hierop te kunnen sturen schrijft de Omgevingswet straks voor dat Rijk, provincie en gemeenten een volkshuisvestingsprogramma opstellen. De woonzorgvisie en woonvisie dienen vanaf 2024 als basis voor het nieuw op te stellen Huisvestingsprogramma. Dat Huisvestingsprogramma moet op 1 januari 2026 gereed zijn en het opstellen en begeleiden kost in 2024 € 30.000 en in 2025 € 50.000.
Woon(zorg)visie
Op 13 februari 2023 hebben de 18 gemeenten in Fryslân het plan van aanpak “Fryske Taskforce wonen en zorg” ondertekend om te komen tot regionale uitvoeringsagenda’s. Daarin is onder andere ook het opstellen van de regionale woonzorgvisie met uitvoeringsagenda opgenomen. We willen dit gezamenlijk met de gemeenten Heerenveen, Oosterwolde en Opsterland (HWOS) oppakken. Dit is een eenmalige actie en de kosten voor onze gemeente zijn € 25.000 incidenteel.
E-depot
Een e-depot is een voorziening waarmee digitale informatie duurzaam wordt beheerd. Belangrijk is dat documenten/zaken gemakkelijk teruggevonden kunnen worden en gepreserveerd. Bij preserveren gaat het erom dat informatie wat betreft vorm, inhoud, structuur, samenhang en gedrag in de toekomst duurzaam toegankelijk blijft. In 2024 is er € 65.000 beschikbaar om de invoering van een E-depot te onderzoeken.
Intensivering en optimalisatie I&A
In OWO verband streven we naar het verminderen van kwetsbaarheid, het verhogen van de kwaliteit en het beperken van de kosten. We hebben daarbij op het gebied van ICT en informatievoorziening sterk gestuurd op de kostenbeheersing, waarbij we de grenzen hebben opgezocht en mogelijk overschreden. Vorig jaar is daarom een koerscorrectie ingezet, waarin we de investeringen op het vlak van ICT meer in lijn brengen met de toegenomen eisen, maar ook aansluiten op de sterke stijging van de kosten die op dit vlak die nog te voorzien zijn. Naast structurele middelen zijn hiervoor net als in 2023 ook in 2024 incidentele middelen beschikbaar gesteld.
Project achterstanden archief
Er ligt een forse achterstand in het verwerken en digitaliseren van het papieren archief. We zijn in 2023 een inhaalslag gestart. Ook in 2024 en 2025 werken we nog aan de uitvoering van het verbeterplan rondom onze (documentaire) informatievoorziening. Doel van het verbeterplan is onze post- en interne processen eenvoudiger in te richten en te digitaliseren.
OWO-bijdrage van Ooststellingwerf en Opsterland voor incidentele middelen OWO bedrijfsvoering
Voor het samenwerkingsverband Ooststellingwerf, Weststellingwerf en Opsterland (OWO) zijn incidentele bedragen nodig van € 615.000 (€ 205.000 per gemeente) in 2024 en € 200.000 (€ 67.000 per gemeente) in 2025. Dit is nodig voor het E-depot, de optimalisatie van I&A en het project achterstanden archief (zie toelichtingen hiervoor).