Overzicht Algemene dekkingsmiddelen

Portefeuillehouder(s)	Hoen
Organisatie	Advies & Ondersteuning

• OZB woningen
• OZB niet-woningen
• Belastingen overig
• Economische promotie
• Algemene uitkeringen en overige uitkeringen gemeentefonds
• Treasury

Dit overzicht gaat over de algemene dekkingsmiddelen. Het kenmerk van deze dekkingsmiddelen is dat ze vrij besteedbaar zijn. Ze zijn dus niet aan een bepaald programma gebonden. De algemene dekkingsmiddelen zijn de financiële dekking van de bestedingen in de programma`s 0 tot en met 8.

Specifieke dekkingsmiddelen zijn bijvoorbeeld de opbrengst afvalstoffenheffing, de opbrengst rioolheffing maar ook de specifieke uitkeringen van het rijk. Specifieke uitkeringen zijn onder andere de Gebundelde Uitkering (BUIG; zie programma 6). De specifieke dekkingsmiddelen zijn opgenomen in de betreffende programma`s in deze begroting. Ze verlagen het saldo van lasten en baten op het betreffende programma.

Gemeentelijke belastingen
Naast de twee taakvelden van de onroerende-zaakbelastingen (OZB) wordt hier ook het taakveld Belastingen overig opgenomen. Dat is de reclamebelasting. In Wolvega heffen we reclamebelasting vanuit het principe 'Voor ondernemers, door ondernemers'. De opbrengst van reclamebelasting keren we volledig uit als subsidie aan de Stichting Ondernemersfonds Weststellingwerf (SOW). 

Onder het taakveld Economische promotie vallen de toeristenbelasting en de forensenbelasting. In de paragraaf lokale heffingen gaan we uitgebreid in op de gemeentelijke belastingen.

Algemene uitkeringen en overige uitkeringen gemeentefonds
Gemeenten ontvangen geld van het Rijk uit het gemeentefonds om hun taken uit te voeren. Het is de grootste inkomstenpost voor iedere gemeente. Gemeenten bepalen zelf waar ze dit geld aan besteden. Uiteraard wel binnen de regels van de wet. 

Hoeveel geld een individuele gemeente uit het gemeentefonds krijgt, hangt af van de kenmerken en de belastingcapaciteit van een gemeente. De belastingcapaciteit geeft aan hoeveel belasting een gemeente jaarlijks kan innen. De 'landelijke pot van het gemeentefonds' wordt verdeeld over alle gemeenten op basis van een groot aantal verdeelmaatstaven zoals het aantal inwoners, de oppervlakte van de gemeente, enzovoort. Een groot deel van het geld uit het gemeentefonds keert het rijk uit in de vorm van een Algemene uitkering.

Gemeenten ontvangen normaal gesproken op drie tijdstippen in het jaar informatie over de gemeentefondsuitkering. De raming van de gemeentefondsuitkering voor de jaren 2025-2028 is in deze programmabegroting bepaald op basis van de meicirculaire 2024. Voor 2025 verwachten we ruim € 67,4 miljoen uit het gemeentefonds te ontvangen.

Treasury
Alle rente ramen we op het taakveld Treasury. Dat is de rente die we moeten betalen voor de langlopende geldleningen die we hebben. Daar tegenover staat de ontvangen rente van het schatkistbankieren en voor geldleningen die wij als gemeente hebben verstrekt (bijvoorbeeld de hypothecaire geldleningen aan ambtenaren). Ook staat op dit taakveld de ontvangen dividenduitkering van BNG.

Herijking gemeentefonds
Vanaf 2023 wordt het geld uit het gemeentefonds op een nieuwe manier verdeeld over de Nederlandse gemeenten. Dit nieuwe systeem is eenvoudiger en beter uit te leggen. Het sluit ook beter aan bij de kosten die gemeenten maken. Voor sommige gemeenten (ook gemeente Weststellingwerf) betekent dit dat ze meer geld uit het gemeentefonds krijgen, voor andere gemeenten betekent het juist minder geld. Om te voorkomen dat de inkomsten van gemeenten te veel veranderen, heeft het Rijk een grens gesteld aan de effecten van het nieuwe systeem. Er worden nu verschillende onderzoeken gedaan om te kijken hoe het nieuwe systeem werkt. Op basis van de resultaten van deze onderzoeken kan het systeem nog aangepast worden. Hoe het Rijk de effecten van dit model precies gaat corrigeren, is op dit moment nog niet duidelijk.

Financieel ravijn vanaf 2026
Afgelopen jaar is er veel gesproken over de financiële problemen bij Nederlandse gemeenten. Helaas is er nog weinig verbeterd. Hoewel de opschalingskorting door het Rijk is afgeschaft, blijft er vanaf 2026 een financieel probleem. Zoals de VNG ook zegt: "Er is geen evenwicht tussen de taken en de middelen". De VNG praat nog steeds met het kabinet over deze problemen. Ze willen een eerlijk, duurzaam en stabiel financieel plan voor de komende jaren. Of het nieuwe kabinet de gemeenten gaat helpen, wordt de komende periode duidelijk.

Nieuwe financieringssystematiek
In de meicirculaire van 2024 van het gemeentefonds is een verandering doorgevoerd in de manier waarop de omvang van het gemeentefonds wordt berekend. Dit betekent dat het geld van het gemeentefonds niet meer verbonden is aan de uitgaven van de overheid (samen trap op - samen trap af). De groei van het gemeentefonds hangt nu af van het bruto binnenlands product (bbp). Het geld dat gemeenten extra krijgen vanwege de groei van de economie en dergelijke, wordt nu berekend op basis van een gemiddeld bbp van de afgelopen 8 jaar. Het bedrag dat gemeenten krijgen om prijsstijgingen op te vangen, is gebaseerd op het bbp van het huidige jaar. Dit moet zorgen voor meer stabiliteit in de inkomsten uit het gemeentefonds.

Middelen hervormingsagenda jeugd
Het Rijk en de VNG werken al een tijdje aan een plan voor veranderingen in de jeugdzorg. Naast dit plan moeten er ook nog extra besparingen worden doorgevoerd. Deze besparingen zijn de verantwoordelijkheid van het Rijk. De extra besparing die voor 2025 gepland stond, gaat niet door. De maatregelen die hiervoor nodig waren, zijn namelijk nog niet uitgevoerd. In het hoofdlijnenakkoord van het nieuwe kabinet staat dat deze besparingen ook voor 2026 en daarna vervallen. Dit is echter nog niet definitief besloten. In 2025 verwachten we meer duidelijkheid over het plan voor de jeugdzorg en de bijbehorende besparingen.

Begroting 2025 ten opzichte van de begroting 2024 en meerjarenperspectief
Lasten
Treasury
Op het taakveld treasury staat de rente die we moeten betalen voor onze langlopende geldleningen (zie ook paragraaf financiering). Deze rentekosten berekenen we door aan de taakvelden in de programma's. De totale doorberekende rente is in mindering gebracht op de rente die we moeten betalen. Hier staat dus het saldo.

OZB woningen, OZB niet-woningen, Overige belastingen en Economische promotie
Het verschil komt door hogere doorbelasting van de directe loonkosten en door aangepaste regelgeving over wat moet worden doorbelast.

Baten
OZB woningen en OZB niet-woningen
De geraamde opbrengst is gecorrigeerd met een inflatiepercentage van 2,8%. 

Algemene uitkering en overige uitkeringen gemeentefonds
De raming voor de jaren 2025-2028 zijn gebaseerd op de meicirculaire 2024. De raad is hierover via een memo geïnformeerd.

Reserve mutaties
De reservemutaties in 2024 betreffen de onttrekkingen aan de reserve dynamische investeringsprogramma voor de centrumontwikkeling Noordwolde, de ontmoetingslocatie Wolvega en de vrijval van de reservering voor de huisvesting onderwijs. Daarnaast betreft het de storting in de algemene reserve van € 1,5 miljoen vanuit de voorjaarsnota 2024. In 2025 voorzien wij geen reserve mutaties bij de algemene dekkingsmiddelen.