Gezondheidsbeleid
Specifieke uitkering gezonde generatie (Brede SPUK)
Met de Regeling specifieke uitkering sport en bewegen, gezondheidsbevordering, cultuurparticipatie en de sociale basis 2023-2026 ('Brede SPUK') stelt het Rijk van 2023 tot en met 2026 geoormerkt budget beschikbaar voor de uitvoering van het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) en Sportakkoord II. Deze SPUK is een specifieke uitkering gericht op het ontwikkelen van een regionale en lokale aanpak voor gezondheid, preventie, sociale basis en sport en bewegen. Stip op de horizon: een gezonde generatie in 2040. Centraal staat het verbeteren van de gezondheid van alle inwoners van Nederland, met specifieke aandacht voor inwoners met gezondheidsachterstanden en inwoners in kwetsbare situaties.
In het Plan van Aanpak Weststellingwerf 2023-2026 staan de doelstellingen van de programma's en interventies die in samenhang worden georganiseerd vermeld. In dit plan van aanpak hebben we integrale, samenhangende plannen opgesteld over de sociale en fysieke domeinen heen. In 2023-2026 ontvangt gemeente Weststellingwerf voor alle vijftien SPUK-onderdelen budget. Het betreft de volgende onderdelen waarop we de komende jaren gaan inzetten:
1. Lokaal Sportakkoord
2. Brede regeling combinatiefuncties
3. Terugdringen gezondheidsachterstanden
4. Kansrijke Start
5. Mentale gezondheid
6. Aanpak overgewicht en obesitas
7. Valpreventie
8. Leefomgeving
9. Opgroeien in een Kansrijke Omgeving (OKO) en vroegsignalering alcoholproblematiek
10. Versterken sociale basis
11. Mantelzorg
12. Een tegen Eenzaamheid
13. Welzijn op Recept
14. Versterking Kennis- en Adviesfunctie GGD
15. Coördinatiekosten regionale aanpak preventie
Een aantal onderdelen zijn nieuw, maar er zijn ook onderwerpen waarbij we de ingezette koers kunnen blijven volgen en waar nodig en mogelijk uitbreiden. Het betreft hier het Lokaal Sportakkoord, de brede regeling combinatiefuncties, het terugdringen van gezondheidsachterstanden (voorheen waren dit de GIDS-gelden), Kansrijke Start, het versterken van de sociale basis, inzet op mantelzorg, Een tegen Eenzaamheid en Welzijn op Recept.
Ook gaan we verder op een aantal onderdelen waarbij ketenaanpakken zijn opgezet. Dit geldt voor ten minste Kansrijke Start, Aanpak overgewicht en obesitas onder kinderen, gecombineerde leefstijlinterventie, Welzijn op Recept en valpreventie. Voor Kansrijke Start en Welzijn op Recept is reeds sprake van een nauwe samenwerking. Voor de andere onderdelen gaan we in 2025 nog meer samenwerken met belangrijke ketenpartners, zoals huisartsen, wijkverpleegkundigen, fysiotherapeuten, buurtsportcoaches en scholen.
Klimaat en duurzaamheid
In 2050 hebben wij samen onze gemeente CO2 neutraal, duurzaam en (klimaat)toekomstbesteding gemaakt.
Algemeen
Het Nationaal Klimaatakkoord (2019) is de basis voor ons gemeentelijk klimaat- en duurzaamheidsbeleid en het uitvoeren van onze ambities op dit thema.
In het voorjaar ontvangt uw raad een bijgewerkte versie van de Beleidsbrief Klimaat & Duurzaamheid. Hierin leest u onder meer de laatste ontwikkelingen binnen dit beleidsterrein en de doorvertaling hiervan naar onze operationele aanpak. Wij doen dat vanuit de inhoudelijke pijlers energietransitie, klimaat-robuust en circulaire economie. De pijler communicatie & samenwerken zien wij hierbij als de stuwende kracht naar het bereiken van concreet resultaat.
Friese Energietafel (FET)
Het samenwerken binnen de Friese Energietafel (FET) richt zich op het actueel houden en uitvoeren van de RES-Fryslân (Regionale Energie Strategie Fryslân). Binnen deze samenwerking wordt de strategie voor duurzame energieopwekking in samenhang gezien met de warmtetransitie en energie-infrastructuur. Het volop inzetten op de ontwikkelkracht van onze samenleving als geheel (Mienskipsenergie) maakt deze samenwerking compleet. Samen met de andere Friese gemeenten, provincie Fryslân, Wetterskip Fryslân, netbeheerder Liander, de Friese Energie Alliantie (FEA) en overige stakeholders werken we binnen de FET verder gezamenlijk aan de energietransitie.
Friese Energievisie
Eén van de resultaten vanuit de FET is de Friese Energievisie. Provincie Fryslân stelt deze visie vast (naar verwachting in de 2e helft van 2024). De visie wordt één van de bouwstenen voor de herziening van de provinciale omgevingsvisie (POVI). De hierin gemaakte keuzes worden vervolgens door-vertaald in de provinciale Omgevingsverordening en zijn daarmee bindend. Het kan voor onze gemeente een kans zijn om belangrijke stappen voorwaarts te zetten in de energietransitie en een daarbij behorend toekomstbestendig energiesysteem. Wij blijven de ontwikkelingen nauwgezet volgen, en pakken actief onze rol op de ingeplande momenten in dit proces.
Infrastructuur
Met de resultaten van de -samen met Ooststellingwerf- uitgevoerde systeemstudie gaan wij verder aan de slag. Met de verkregen inzichten en binnen de ons ten dienste staande mogelijkheden zetten wij ons in om tijdig de benodigde energie-infrastructuur beschikbaar te hebben. Wij doen dat zowel vanuit onze individuele verantwoordelijkheid, als vanuit het gezamenlijk belang van de Friese samenwerking (FET). Daar waar mogelijk geven wij daar ook in OWO-verband verder invulling aan. Zodat wij in onze gemeente zo weinig mogelijk knelpunten ervaren bij bijvoorbeeld woningbouw en economische ontwikkelingen, en bij het realiseren van de gezamenlijke duurzaamheidsambities. Deze gezamenlijke opgave ligt momenteel zwaar onder druk door netbeheerder Liander, die voor de zomer bekend heeft gemaakt dat bestaande planningen van diverse bouwprojecten fors naar achter zijn bijgesteld.
Warmtetransitie
Met het vaststellen van de Transitievisie Warmte OWO (2021) stelde u de eerste kaders op, om op termijn (2050) het gebruik van fossiele brandstoffen voor verwarmen volledig te beëindigen.
Wij werken verder aan het concreet maken van deze visie en de uitvoering hiervan. Daarnaast werken wij samen met Ooststellingwerf en Opsterland aan het bijstellen van de huidige Transitievisie Warmte OWO en leggen u deze voor (medio 2025). Wij verwachten de hieruit voortkomende kosten te kunnen dekken uit het rijksgeld dat resteert bij het opstellen van de eerste Transitievisie Warmte OWO.
Nationaal Isolatieprogramma/Lokale Aanpak Isolatie
Met SPUK-gelden uit het Nationaal Isolatieprogramma (NIP) geven wij samen met de andere Friese gemeenten en de provincie Fryslân verder uitvoering aan de Lokale Aanpak Isolatie (LAI). Dit doen wij voor particuliere woningen met een energielabel D, E, F of G en een WOZ-waarde van € 308.000 of lager (peildatum: 1 januari 2022). Op gemeentelijk niveau zetten wij, met onder meer de OWO-energieverkenners, in op extra communicatie richting de particuliere woningeigenaren die minder zelfredzaam zijn en die een laag inkomen hebben. Nadat het Rijk de aangevraagde 2e tranche van de SPUK-gelden uit het NIP heeft toegekend, geven wij een vervolg aan de LAI.
OWO-samenwerking warmte- en energietransitie
Met inzet van de drie OWO-energieverkenners in het OWO-energiebureau wordt samen met Ooststellingwerf en Opsterland verder uitvoering gegeven aan de warmtetransitie. Gekeken wordt of en zo ja, hoe de personele capaciteit binnen het OWO-energiebureau verder kan worden geoptimaliseerd. Hierbij werken wij ook aan een gezamenlijke communicatieaanpak over wat het OWO-Energiebureau voor onze inwoners in de drie gemeenten kan betekenen. Het zetten van juiste stappen in de warmte- en energietransitie is niet altijd vanzelfsprekend. Soms vraagt dat om aanvullend onderzoek. Daar waar nodig pakken wij dat op en doen dat zo mogelijk in OWO-verband.
Dorp- en wijkuitvoeringsplannen
Met de eerste dorpen zijn wij in gesprek om gezamenlijk een dorp- of wijkuitvoeringsplan op te gaan stellen. Het opstellen van zo’n plan en vervolgens de uitvoering daarvan heeft een minimale doorlooptijd van 8 tot 10 jaar. Samen met de betrokken inwoners gaan wij verder op zoek naar hoe wij hier gezamenlijk invulling aan kunnen geven en op welke wijze wij als gemeente hierin met ‘raad en daad’ kunnen bijstaan.
Duurzame relatie met onze inwoners en (professionele) stakeholders
De warmte- en energietransitie tot een succes te maken, vraagt om onderling vertrouwen bij alle betrokken. Met inzet van de gebiedscoördinator werken wij hier verder aan en leggen hiermee onder meer een basis om ook samen met andere dorpen en/of wijken te kunnen starten met het opstellen van een dorp- of wijkuitvoeringsplan.
Communicatie-jaaragenda Klimaat & Duurzaamheid
Binnen de kaders van het communicatieplan Klimaat & duurzaamheid stellen wij begin van het jaar een nieuwe communicatie-jaaragenda op. Hierin worden de specifieke activiteiten, projecten en publiekscampagnes benoemd. Lopende het jaar wordt hier uitvoering aangeven. Deze uitvoering is een belangrijke basis binnen de pijler Communicatie & Samenwerken van ons gemeentelijk klimaat- en duurzaamheidsbeleid en draagt in belangrijke mate bij aan het behalen van resultaten binnen de andere drie pijlers.
Circulariteit in projecten
Wij nemen deel aan/dragen bij aan de Opdrachtgeversaanpak binnen het Programma Fryslân bouwt Circulair, waarmee de Friese gemeenten, de provincie Fryslân en Vereniging Circulair Friesland gezamenlijk werken aan de transitie naar een volledige circulaire economie in de bouwsector.
Rijksgeld Maatregelen aanpak energiearmoede
Het Rijk heeft het besteden van deze SPUK-gelden verlengd tot 31 december 2025. Met het nog beschikbare rijksgeld ronden wij het vervolg van het project Energiecoachgesprek en witgoedwissel voor de huishoudens met de laagste inkomens af.
Uitvoeringcapaciteit klimaat en duurzaamheid op orde
De beperkt beschikbare uitvoeringscapaciteit en het versneld uitvoeren van het gemeentelijk klimaat- en duurzaamheidsbeleid blijft vragen om creatieve oplossingen. Wij blijven ons inzetten op het verder op orde krijgen van de personele bezetting. Wij ontvangen SPUK-gelden (vanuit de CDOKE-regeling), die wij hiervoor structureel inzetten.
Opstellen Water- en Klimaatadaptatievisie
Het Gemeentelijk riolering 2021-2025 (GRP) is vastgesteld tot en met 31 december 2025. In het GRP staat beschreven hoe wij invulling geven aan de wettelijke zorgplicht op het gebied van afvalwater, regenwater en grondwater. Daarnaast staat in het GRP beschreven wat ons dat kost en hoe wij dat financieren.
Met de invoering van de Omgevingswet is het opstellen van een gemeentelijk rioleringsplan geen wettelijke verplichting meer. Wel wordt van de gemeente gevraagd om binnen haar eigen omgevingsvisie een visie te ontwikkelen op waterbeheer. Deze visie kan worden gezien als een vervanger van het GRP.
In 2025 gaan wij deze visie opstellen. Naast de invulling van de wettelijk zorgplichten zal in de visie ook het effect van het veranderende klimaat op ons water aandacht krijgen. De visie dient ook als onderbouwing van de hoogte van de rioolheffing.