Klimaat en duurzaamheid
Algemeen
In 2019 heeft het kabinet het Nationale Klimaatakkoord vastgesteld. Doel is om uiterlijk in 2050 duurzaam en energieneutraal te zijn. Vooral het terugdringen van de uitstoot van het schadelijke CO2 staat hierbij centraal. Het is één van de meest ingrijpende transities ooit. De gemeenten voeren voor een groot aantal opgaven de regie. Met de beleidsbrief Klimaat & Duurzaamheid en de daarbij behorende Strategische planning hebben wij laten weten hoe ons college hieraan uitvoering wil geven. Ontwikkelingen gaan snel. Er speelt veel. Voor de planvorming van veel opgaven wordt 2021 cruciaal. Het vraagt op veel onderdelen om extra inzet. Het vraagt om voldoende financiële middelen. In 2021 moeten alle zeilen worden bijgezet om ook als Weststellingwerf de landelijk gemaakte afspraken na te kunnen komen. De actualiteit laat onder meer het volgende zien.
Regionale Energiestrategie Fryslân (RES-Fryslân)
Een zorgvuldige ruimtelijke inpassing van hernieuwbare energieopwekking met maatschappelijk draagvlak staat hierin centraal. Het geeft inzicht in de kansen die er zijn en met welke oplossingen het reduceren van de uitstoot van broeikasgassen kan worden gehaald. De aanwezige regionale warmtebronnen en de benodigde infrastructuur worden hierin benoemd. Energievraag en -aanbod worden op elkaar afgestemd. Het structureert de samenwerking tussen overheden onderling en tussen overheden en maatschappelijke partners. Ook onze gemeente heeft hierin een actieve rol.
In 2020 hebt u kennis kunnen nemen van het conceptbod RES Fryslân. Dat conceptbod wordt door het rijk beoordeeld. Dan wordt duidelijk of ons land als geheel de beoogde doelstelling haalt en of op regionaal niveau aanpassing nodig is. In het eerste kwartaal van 2021 is het definitieve bod van de regio Fryslân gereed (RES Fryslân 1.0).
Ook het definitieve bod wordt aan uw raad voorgelegd. In de jaren daarna moet daar waar nodig het bod onder meer worden vertaald in het gemeentelijk ruimtelijk beleid. Dat vraagt om extra inzet.
Op dit moment is voor onze gemeente nog onduidelijk wat de uitvoeringskosten van de RES Fryslân zijn. Wij verwachten vanaf 2021 hier meer inzicht in te krijgen. Zo nodig leggen wij u hiervoor nog separate financieringsvoorstellen ter besluitvorming voor.
De landelijke afspraken voorzien in een twee jaarlijkse herijking van de Regionale Energie strategieën. Dit cyclisch proces is intensief en vraagt om structurele inzet.
Transitievisie Warmte
Gemeenten hebben van het rijk ook de regie gekregen op het aardgasvrij maken van de gebouwde omgeving. Het is een opdracht uit het Nationaal Klimaatakkoord. Uw raad moet eind 2021 een Transitievisie Warmte vaststellen. Hierin worden eerste contouren zichtbaar van de wijze waarop er uiterlijk in 2050 geen aardgas meer gebruikt wordt voor de verwarming van woningen. Duidelijk wordt wanneer welke buurten/dorpen/wijken van het aardgas kunnen worden losgekoppeld. Bij het opstellen van deze visie is participatie van inwoners en stakeholders van belang.
Eind 2019 is de Algemene Uitkering Gemeentefonds hiertoe éénmalig verhoogd met een bedrag van € 202.000, -. Zoals in de Beleidsbrief aangekondigd komen wij bij u terug met een separaat voorstel over de aanpak die wij voor ogen hebben bij het opstellen van deze Transitievisie Warmte en hiervoor benodigde geld. Wij voorzien hier aanzienlijke kosten voor inzet van externe inhoudelijke expertise. Het vraagt van de ambtelijke organisatie om een intensieve procesbegeleiding. Wij onderzoeken hierbij overigens de mogelijkheid om deze Transitievisie Warmte samen met andere gemeenten op te stellen. Mogelijk kan daarmee nog efficiëntievoordeel worden behaald.
Wij verwachten dat de Transitievisie Warmte die u eind 2021 ter vaststelling krijgt voorgelegd, ook meer inzicht gaat geven in de financiële consequenties voor de jaren daarna.
Bestemmingsreserve Energietransitie Weststellingwerf
In een separaat Bestedingsvoorstel hebben wij u gevraagd om vanuit de Bestemmingsreserve Energietransitie Weststellingwerf voor de jaren 2021 en 2022 jaarlijks € 75.000 beschikbaar te stellen. Dit geld komt ten goede van onze inwoners. Wij investeren hiermee nu vooral in samenwerken, onderlinge verbondenheid en draagvlak. Binnen het collectief kunnen inwoners zelf ook aan de slag met kleinschalige initiatieven op het gebied van de Energietransitie.
Samen met onze inwoners werken wij zo aan een positieve mindset als het gaat om de Energietransitie. Doel is straks meer uitvoeringskracht om als buurten/dorpen/wijken daadwerkelijk van het aardgas los te koppelen.
Als de nu beschikbaar gestelde bedragen onvoldoende blijken te zijn, dan komen wij bij u terug.
Duurzame mobiliteit
Ook voor onze gemeente staat het verbeteren van bereikbaarheid en het verduurzamen van het vervoer centraal.
Om het gebruik van elektrische personenauto’s te stimuleren moet het aantal publieke oplaadpunten ook in onze gemeente groeien. In samenwerking met de provincie Fryslân bereiden de Friese gemeenten aanbestedingstraject Laadinfra Fryslân voor. Onze intentie is om bij deze samenwerking aan te sluiten. Hieraan zijn kosten verbonden. De hoogte van deze kosten is op dit moment nog niet bekend.
Regeling Reductie Energieverbruik (RRE)
De gemeente Weststellingwerf heeft € 90.000, - rijkssubsidie ontvangen in het kader van de Regeling Reductie Energieverbruik (RRE) om woningeigenaren te ondersteunen energie te besparen. In 2020 is gestart met de inzet vrijwillige energiecoaches, praktische workshops en een financiële bijdrage 1000 bewoners van koopwoningen te bereiken. In 2021 moeten gemeenten de RES en de gemeentelijke visie warmtetransitie opstellen. Ook zullen de eerste wijkwarmteplannen in Weststellingwerf opgeleverd worden. Met het project RRE-subsidie betrekken we inwoners bij de discussie over de warmtetransitie, bieden we kennis en ondersteuning. Maar we bieden vooral ook handelingsperspectief om hier zelf of samen met anderen aan bij te dragen.
Communicatie en draagvlak
Op veel onderdelen is de gemeente aan zet om uitvoering te geven aan het Klimaatakkoord. Dit vraagt veel onderzoek, inzet en overleg met andere overheden en partijen zoals Liander en de woningcorporaties. Maar één duidelijke en herkenbare boodschap naar onze inwoners, ondernemers en anderen actief in Weststellingwerf is van groot belang voor het lokale draagvlak, dat onontbeerlijk is.
In 2021 en daarna gaan we dit doen aan de hand van een in 2020 opgestelde samenhangende communicatieagenda. Hiervoor zullen we naast de gebruikelijke fysieke en digitale kanalen ook daadwerkelijk “de wijk in” gaan. Het vraagt meer capaciteit om een dergelijke dynamische agenda goed in te zetten. Met promotieclips en een community willen we op een aantal onderwerpen inwoners en bedrijven actiever bereiken. In 2020 zijn de eerste clips gemaakt rond verduurzamen van woningen en bedrijven. Voor onderwerpen als circulaire economie, afval, biodiversiteit extreme weersituaties verwachten we vanuit de individuele onderwerpen ook nadrukkelijk aandacht te geven in de communicatie agenda.
Gemeentelijk Energieloket
Eind 2019 is de Algemene Uitkering Gemeentefonds éénmalig verhoogd met een bedrag van € 25.000, - voor een Gemeentelijk Energieloket. Het gemeentelijk energieloket is een verplichte gemeentelijke taak geworden. Het huidige www.duurzaambouwloket.nl gaan wij hiervoor als basis gebruiken.
Het huidige digitale loket gaan we verbeteren en promoten. We zorgen voor een logische keten van digitale informatie tot lokaal fysiek contact en ondersteuning. Doel is informeren en ondersteunen zodat mensen gestimuleerd worden zich verder voor te bereiden en hun woning voorbereiden op de toekomst. Hierbij spelen ook de energiecoaches een rol. Maar ook door met andere partijen, zoals woningcorporaties, technische bedrijven, plaatselijk belangen en energiecorporaties activiteiten in de dorpen te organiseren.
In 2021 geven wij verder uitvoering aan. Zo nodig komen wij bij u terug met een voorstel om vanuit voornoemd éénmalig bedrag uit het Gemeentefonds daadwerkelijk extra geld beschikbaar te stellen.
Uitvoeringscapaciteit
In de Beleidsbrief Klimaat & Duurzaamheid lieten wij u al weten dat uitvoering geven aan alle opgaven die wij als gemeente hebben, alleen mogelijk is als er voldoende ambtelijke capaciteit beschikbaar is. Hierbij benoemden wij ook de door VNG gehanteerde norm voor sec de Energietransitie. Dat zou voor een gemeente als Weststellingwerf betekenen dat alleen al voor de opgave Energietransitie de structurele uitvoeringscapaciteit de komende jaren hiervoor moet worden uitgebreid naar 6 fte.
De Raad voor het Openbaar Bestuur heeft onlangs opdracht gegeven voor een grootschalig onderzoek naar het totaal aan uitvoeringslasten bij de decentrale overheden die voortkomen uit het in 2019 vastgestelde Nationale Klimaatakkoord. Zij hebben een advies in voorbereiding.
In deze begroting is voorzien in het beschikbaar hebben van financiële middelen ten behoeve van een structurele inzet van personeel benodigd voor de uitvoering van de taken die voortkomen uit het Nationale Klimaatakkoord en de beleidsbrief Klimaat & Duurzaamheid
Lokaal gezondheidsbeleid
Het gezondheidsbeleid in onze gemeente staat in de nota "Gezond Weststellingwerf", lokaal gezondheidsbeleid 2018-2021. Wat wij hiervoor doen en hoe, staat in de volgende uitvoeringsplannen:
- Het plan van aanpak Jongeren op Gezond Gewicht (JOGG) 2019 t/m 2021;
- De uitvoeringsprogramma's, Gezond in de Stad (GIDS, inclusief Kansrijke Start) en Drank- en Horecawet (DHW) 2019 t/m 2021;
- Het projectplan Vitale Regio Noordwolde 2017 t/m 2020, onderdeel bestemming Noordwolde.
In Nederland gelden sinds 9 maart 2020 landelijke maatregelen voort het tegengaan van de verspreiding van het coronavirus, COVID-19. We weten niet hoe lang deze maatregelen nodig zijn. Welke effecten het coronavirus en de landelijke maatregelen hebben en kan hebben op de realisatie van de doelstellingen in de hierboven genoemde uitvoeringsplannen brengen wij voortdurend in kaart. Dit geldt ook voor de realisatie van de ambities uit het lokale gezondheidsbeleid 2018-2021.
Het project Vitale Regio Noordwolde, onderdeel van bestemming Noordwolde loopt eind 2020 af. Momenteel zijn we bezig met de borging van onderdelen van dit project. De plannen van aanpak JOGG, DHW en GIDS (inclusief Kansrijke Start) voeren wij uit in 2020 en 2021. Eind 2021 eindigt de looptijd van de plannen. In 2021 evalueren wij deze plannen. Dan bekijken wij ook hoe het vervolg eruit gaat zien voor JOGG, DHW en GIDS (inclusief Kansrijke Start).
De GIDS-gelden lopen t/m eind 2021. Wij verwachten dat in 2020 duidelijk wordt, via de gemeentelijke circulaires in september of december, of de GIDS-gelden verlengd gaan worden voor een periode van 4 jaren. De gelden voor Kansrijke Start lopen t/m 2022.
In 2020 en 2021 vervolgen wij de realisatie van de ambities in de nota "Gezond Weststellingwerf", lokaal gezondheidsbeleid 2018-2021. In 2021 willen wij de preventieve inzet van het lokale gezondheidsbeleid een extra impuls geven binnen het Sociale Domein en andere afdelingen binnen de gemeentelijke organisatie. Dit mede ingegeven door de ombuigingsopdracht dit jaar. Een voorbeeld van al ondernomen stappen hierin is het product 'Voorzorg' en Kansrijke Start. Dit doen wij samen met Jeugdhulp (zie ook Collegeprogrammalijn 6, Sociaal Domein, onderdeel nr. 17 'versterken ketensamenwerking Jeugd). Wij werken ook samen met WMO voor het onderwerp "gezond ouder worden" (zie ook Collegeprogrammalijn 6, Sociaal Domein, onderdeel nr 18 'versterken ketensamenwerking ouderen').
In 2020 eindigt ook de looptijd van het lokale gezondheidsbeleid. In 2021 evalueren wij dit beleid. Hiervoor gebruiken wij de evaluaties van de uitvoeringsplannen JOGG, DHW en GIDS (inclusief Kansrijke Start). In 2021 starten we met het opstellen van een nieuwe nota lokaal gezondheidsbeleid. Hierin nemen wij een aantal dingen mee:
- De Landelijke Nota Gezondheidsbeleid 2020-2024;
- Het Nationale en Friese Preventieakkoord;
- (Nieuwe) lokale, regionale en landelijke ontwikkelingen;
- De resultaten van de afgelopen jaren;
- De inbreng van inwoners.