Uiteenzetting van de financiële positie

						x € 1.000
Overzicht van baten en lasten	Jaarrekening	Begroting	Begroting	MJB	MJB	MJB
	2017	2018	2019	2020	2021	2022
Lasten
0 Bestuur en Ondersteuning	2.147	2.580	2.574	2.447	2.434	2.389
1 Veiligheid	1.429	1.508	1.536	1.550	1.582	1.613
2 Verkeer, Vervoer en Waterstaat	5.497	6.191	6.157	6.168	6.171	6.200
3 Economie	605	602	719	691	675	516
4 Onderwijs	3.969	3.640	3.455	3.903	3.820	3.798
5 Sport, Cultuur en Recreatie	2.821	3.286	3.360	3.531	3.442	3.443
6 Sociaal domein	31.831	28.668	30.453	30.155	29.928	29.935
7 Volksgezondheid en Milieu	6.904	6.707	6.849	6.920	6.917	6.945
8 Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Stedelijke Vernieuwing	3.754	3.414	3.767	3.383	3.611	3.473
Overzicht algemene dekkingsmiddelen	4.121	3.975	3.443	3.290	3.121	637
Overzicht kosten Overhead	11.593	12.918	12.947	13.098	13.192	13.595
Overzicht onvoorziene uitgaven	0	493	530	530	530	530
Totaal lasten	74.671	73.983	75.791	75.667	75.424	73.073
Baten
0 Bestuur en Ondersteuning	1.017	438	327	299	309	270
1 Veiligheid	57	71	70	70	70	70
2 Verkeer, Vervoer en Waterstaat	244	134	105	75	75	75
3 Economie	411	450	538	510	530	370
4 Onderwijs	703	694	745	994	994	994
5 Sport, Cultuur en Recreatie	503	491	482	482	482	482
6 Sociaal domein	7.655	8.220	8.015	7.969	7.892	7.892
7 Volksgezondheid en Milieu	5.059	4.930	4.945	4.945	4.945	4.945
8 Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Stedelijke Vernieuwing	2.586	2.251	2.288	1.688	1.863	1.863
Overzicht algemene dekkingsmiddelen	51.686	49.746	52.403	52.601	52.864	50.793
Overzicht kosten Overhead	4.680	4.809	4.948	5.128	5.228	5.539
Overzicht onvoorziene uitgaven		0
Totaal baten	74.601	72.233	74.867	74.761	75.252	73.294
saldo lasten en baten	-70	-1.749	-923	-906	-172	221
Mutaties reserves
Toevoegingen aan de reserves(L)	-100	-47
Onttrekkingen van de reserves (B)	966	886	392	451	335	360
Saldo mutaties reserves	866	839	392	451	335	360
Geraamd resultaat	796	- 910	- 531	- 455	163	581
Saldo incidenteel			538	485	220	180
Saldo structureel evenwicht			7	30	383	761

						x € 1.000
Activa per 31-12	Rekening	Begroting	Begroting	Begroting	Begroting	Begroting
	2017	2018*	2019	2020	2021	2022
Vaste activa
Immateriële vaste activa	977	888	966	884	802	719
Materiële activa	72.111	76.067	78.283	77.118	72.333	66.982
Financiële activa	2.980	3.335	3.177	3.151	3.123	3.103
Totaal vaste activa	76.068	80.290	82.426	81.153	76.258	70.804
Vlottende activa
Voorraden	14.724	11.203	10.161	7.852	4.059	3.082
Uitzettingen < 1 jaar	11.912	10.086	6.680	7.740	9.388	10.300
Liquide middelen	474	541	500	500	500	500
Overlopende activa	19
Bijstelling op basis van geïnventariseerde risico's			1.600	3.200	4.800	6.400
Totaal vlottende activa	27.129	21.830	18.941	19.292	18.747	20.282
Totaal activa	103.197	102.120	101.367	100.445	95.005	91.086
Passiva per 31-12	Rekening	Begroting	Begroting	Begroting	Begroting	Begroting
	2017	2018*	2019	2020	2021	2022
Vaste passiva
Eigen vermogen	23.043	22.378	21.460	20.554	20.382	20.738
Voorzieningen	9.215	14.154	16.365	18.578	20.817	20.732
Vaste schulden > 1 jaar	61.923	58.577	55.232	51.887	48.542	45.197
Totaal vaste passiva	94.181	95.109	93.057	91.019	89.741	86.667
Vlottende passiva
Vlottende schulden < 1 jaar	6.810	5.811	7.110	8.226	4.064	3.219
Overlopende passiva	2.206	1.200	1.200	1.200	1.200	1.200
Totaal vlottende passiva	9.016	7.011	8.310	9.426	5.264	4.419
Totaal passiva	103.197	102.120	101.367	100.445	95.005	91.086
* betreft de geactualiseerde begroting 2018

In de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing worden de verplichte kengetallen genoemd. Een van de kengetallen is het solvabiliteitsratio. Het geeft inzicht in de mate waarin de gemeente in staat is aan haar financiële verplichtingen te voldoen. Conclusie op basis van deze geprognosticeerde balans is dat het solvabiliteitsratio de komende jaren ruimschoots boven ons streefpercentage van minimaal 20% komt.
Daarnaast is er nog de schuldratio of debtratio . Het geeft aan welk deel van het gemeentelijk vermogen is gefinancierd door derden. Voor onze gemeente is de schuldratio als volgt:

• 2019    78,8%;
• 2020    79,5%;
• 2021    78,6%;
• 2022    77,2%. 

Het solvabiliteitsratio en het schuldratio zijn met elkaar verbonden doordat ze samen altijd 100% zijn.

						x 1.000
Reserves en voorzieningen
Stand per 31 december	2017	2018	2019	2020	2021	2022
Algemene reserve
Algemene reserve	19.572	19.362	18.830	18.375	18.538	19.119
Totaal Algemene reserve	19.572	19.362	18.830	18.375	18.538	19.119
Bestemmingsreserves
Reserve afvalstoffenverwijdering	1.035	860	616	376	127	00
Reserve vervanging/onderhoud riolering	1.517	1.460	1.412	1.301	1.215	1.117
Reserve onderhoud gebouwen	106	6	6	6	6	6
Reserve Kontermanshaven	17
Bestemmingsreserve investeringsambities	796	696	596	496	496	496
Totaal bestemmingsreserves	3.471	3.016	2.630	2.179	1.844	1.619
Totaal reserves	23.043	22.378	21.460	20.554	20.382	20.738
Voorzieningen
Voorziening nalatenschap dames Hofstee	151	151	151	151	151	151
Voorziening uitkering pensioenen gewezen wethouders	2.363	2.286	2.209	2.132	2.055	1.978
Voorziening opbouw pensioenen gewezen wethouders	2.134	2.211	2.287	2.364	2.440	2.517
Voorziening ontslagvergoeding voormalige wethouders		460	330	206	113	52
Voorziening afkoopsom onderhoud graven	547	541	530	514	494	470
Voorziening precariobelasting	4.019	8.505	10.858	13.211	15.564	15.564
Totaal voorzieningen	9.214	14.154	16.365	18.578	20.817	20.732
Totaal reserves en voorzieningen	32.257	36.532	37.825	39.132	41.199	41.469

Doel
Reserve ter dekking van (on)voorziene risico's die niet op een andere wijze zijn op te vangen. Onvoorziene risico's zijn risico's die niet van te voren zijn in te schatten en niet te voorkomen en niet te beïnvloeden zijn.

Mutatie
Op de reserve ligt nog een beslag van ruim € 400.000 voor incidentele budgetten. Deze budgetten zijn via de jaarrekening vanuit 2016 (€ 99.000) en 2017 (€ 309.000) voor 2018 opnieuw beschikbaar gesteld. Het betreft de budgetten voor Gezond in de Stad, Omgevingsvisie, Rottige Meente  enzovoort.
Op basis van deze meerjarenbegroting komen we eind 2022 op een stand van € 19,1 miljoen.

Reserve afvalstoffenverwijdering
Doel
Egalisatiereserve om eventuele fluctuaties in het tarief op te kunnen vangen.
Mutatie
Uitgangspunt is een 100% kostendekkende exploitatie. Om te voldoen aan de landelijke doelstelling koersen wij op een structurele verlaging van de hoeveelheid huishoudelijk afval en daarmee op een verlaging van de kosten van de afvalinzameling en -verwerking. Vooruitlopend daarop is in 2018 het tarief van de afvalstoffenheffing met € 10 per huishouden verlaagd en wordt het tarief voor 2019 gelijk gehouden aan 2018.
Dit leidt tot een jaarlijks exploitatietekort van gemiddeld € 245.000 waarvoor we een beroep moeten doen op deze egalisatiereserve. Een aandachtspunt is wel dat als het exploitatietekort de komende jaren ongewijzigd blijft, we aan het einde van deze bestuursperiode niet voldoende middelen hebben in de reserve om het jaarlijkse tekort op te vangen. Vooruitlopend op de begroting 2020-2023 zullen we de exploitatie afval doorlichten en met inachtneming van de dan actuele ontwikkelingen binnen het taakveld een voorstel doen voor het op termijn kostendekkend maken van het taakveld.

Reserve vervanging/onderhoud riolering
Doel
Egalisatiereserve om eventuele fluctuaties in het tarief op te kunnen vangen.
Mutatie
Uitgangspunt is een 100% kostendekkende exploitatie. In de exploitatie zijn de financiële gevolgen van het vastgestelde GRP 2016-2020 meegenomen met uitzondering van de tariefsverhoging voor 2019. Als wij de voorgenomen tariefsverhoging voor 2019 doorvoeren, dan zal de kostendekkendheid van het taakveld boven de toegestane 100% komen. Wij stellen dan ook voor om het tarief voor 2019 gelijk te houden aan 2018. We zijn dan nagenoeg kostendekkend. Voor het jaarlijkse exploitatietekort wordt een beroep gedaan op deze egalisatiereserve.

Reserve onderhoud gebouwen
Doel
Reserve ter dekking van de kosten van onderhoud aan gemeentelijke gebouwen. Gezien het geringe saldo stellen wij voor deze reserve bij de jaarrekening 2018 op te heffen en het saldo mee te nemen in het exploitatieresultaat 2018.
Mutatie
Niet van toepassing.

Bestemmingsreserve investeringsambities
Doel
Deze reserve is bij de behandeling van de jaarstukken 2017 door de raad ingesteld en gevoed met het voordelig exploitatieresultaat van 2017 (€ 796.000).
Mutatie
Voor de opvang van kosten van voorbereiding op projecten in de openbare ruimte wordt voor de jaren 2018, 2019 en 2020 (jaarlijks € 100.000) een beroep gedaan op deze reserve.

Voorziening nalatenschap dames Hofstee
Doel
Deze voorziening is gevormd uit een legaat met als verplichting dat de opbrengsten ten gunste komen van de Triade.
Mutatie
Jaarlijks vindt zowel een dotatie als een onttrekking aan deze voorziening plaats ter grootte van de bespaarde rente. Dit bedrag komt ten goede aan de Triade

Voorziening uitkering pensioenen gewezen wethouders
Doel
Pensioenuitkering aan (weduwen/weduwnaars van) gewezen wethouders.
Mutatie
De genoemde pensioenuitkeringen worden hieruit betaald. Jaarlijks wordt gekeken of deze voorziening nog op peil is.

Voorziening opbouw pensioenen gewezen wethouders
Doel
Reservering voor de pensioenen van wethouders.
Mutatie
Jaarlijks wordt de hoogte van deze voorziening op peil gebracht aan de hand van actuariële berekeningen.

Voorziening ontslagvergoeding voormalig wethouders
Doel
Reservering voor de betaling van wachtgeld voor voormalig wethouders.
Mutatie
Jaarlijks wordt de hoogte van deze voorziening op peil gebracht aan de hand van de laatste ontwikkelingen aangaande de wachtgeldregeling.

Voorziening afkoop onderhoud graven
Doel
Deze voorziening voorziet in de dekking van toekomstige onderhoudskosten aan de graven en begraafplaats.
Mutatie
Jaarlijks wordt de afkoopsom van het onderhoud voor toekomstige jaren gedoteerd in de voorziening. De onttrekking betreft de bijdrage aan de exploitatie voor het betreffende jaar.

Voorziening precariobelasting
Doel
De raad heeft besloten tot invoering van de precariobelasting met ingang van 1 januari 2014. In afwachting van de jurisprudentie wordt de jaarlijkse opbrengst voorlopig gestort in deze voorziening. 
Mutatie
Jaarlijks wordt de opbrengst gestort in de voorziening in afwachting van de uitkomst van een (eventuele) juridische procedure. We verwachten ten opzichte van de vorige meerjarenbegroting ruim € 1 miljoen extra op te kunnen leggen. Dit omdat het aantal te belasten strekkende meters kabels en leidingen is toegenomen (zie ook paragraaf lokale heffingen). Daarmee komt de opbrengst jaarlijks op ruim € 2,3 miljoen tot 1 januari 2022. 

Hierbij bieden wij u het investeringsplan voor de begrotingsperiode 2019 -2022 aan. Wij vragen u om de geplande investeringskredieten voor 2019 beschikbaar te stellen. De bijbehorende lasten zijn meerjarig meegenomen in deze programmabegroting.

Geplande investeringen 2019*		Bruto investering	Algemene exploitatie	Reserves	Exploitatie riolering/ reiniging	Subsidies en andere bijdragen
Programma 2
	Vervangingsbudget openbare verlichting	89.000	89.000
	Verbeteren bereikbaarheid station	647.000				647.000
	Uitvoeringsplan bermen	688.000	688.000
	Vervanging brug over de Tjonger	100.000	100.000
	1e fase upgrading fietspad langs De Linde (Kontermansbrug-IJkenverlaatpad)	206.000	206.000
	2e fase upgrading fietspad langs De Linde (Lindepad)	43.500	43.500
	3e fase upgrading fietspad langs De Linde (Kontermansbrug-IJkenverlaatpad)	43.500	43.500
Programma 4
	Aanvragen voorzieningen onderwijshuisvesting	216.000	216.000
Programma 5
	Investeringsbudget gemeentelijke gebouwen op basis van het MOP	550.000	550.000
	Groot materiaal sporthallen	30.000	30.000
	Aanvragen voorzieningen onderwijshuisvesting	83.000	83.000
Programma 6
	Project bestemming Noordwolde fase 5	193.000	77.500			115.500
Programma 7
	Budget rioleringswerkzaamheden:				422.000
	Vervangen riolering	271.000
	Vervangen rioolgemalen (elektromechanisch)	151.000
Programma 8
	Algemeen budget voor Investeringskalender en overige ambities	694.000	694.000
Overzicht kosten overhead
	Budget informatisering	450.000	150.000			300.000
	Vervangingsbudget:
	Automatisering	1.200.000	400.000			800.000
	Tractie	280.000	280.000
Totaal geplande investeringen 2019		5.935.000	3.650.500	0	422.000	1.862.500
* exclusief grondexploitatie

Geplande investeringen 2020 *		Bruto investering	Algemene exploitatie	Reserves	Exploitatie riolering/ reiniging	Subsidies en andere bijdragen
Programma 2
	Vervangingsbudget openbare verlichting	89.000	89.000
	Uitvoeringsplan bermen	1.000.000	1.000.000
	2e fase upgrading fietspad langs De Linde (Lindepad)	375.500	375.500
	3e fase aanleg deel fietspad De Linde (Kontermansbrug-IJkenverlaatpad)	251.000	251.000
Programma 4
	Toekomstbestendig onderwijshuisvestingsplan	1.350.000	1.350.000
Programma 5
	Investeringsbudget gemeentelijke gebouwen op basis van het MOP	250.000	250.000
	Groot materiaal sporthallen	30.000	30.000
Programma 6
	Project bestemming Noordwolde fase 5	186.000	77.500			108.500
Programma 7
	Budget rioleringswerkzaamheden:				661.000
	Vervangen riolering	407.000
	Vervangen rioolgemalen (elektromechanisch)	165.000
	Aanleg hemelwaterriool	89.000
Programma 8
	Algemeen budget voor Investeringskalender en overige ambities	500.000	500.000
	Rottige Meente	150.000	150.000
Overzicht kosten overhead
	Budget informatisering	450.000	150.000			300.000
	Vervangingsbudget:
	Automatisering	800.000	267.000			533.000
	Tractie	380.000	380.000
Totaal geplande investeringen 2020		6.472.500	4.870.000	0	661.000	941.500
* exclusief grondexploitatie

Geplande investeringen 2021 *		Bruto investering	Algemene exploitatie	Reserves	Exploitatie riolering	Subsidies en andere bijdragen
Programma 2
	Vervangingsbudget openbare verlichting	89.000	89.000
	Uitvoeringsplan bermen	688.000	688.000
	2e fase upgrading fietspad langs De Linde (Lindepad)	413.000	413.000
	3e fase aanleg deel fietspad De Linde (Kontermansbrug-IJkenverlaatpad)	213.500	213.500
Programma 5
	Investeringsbudget gemeentelijke gebouwen op basis van het MOP	50.000	50.000
Programma 7
	Budget rioleringswerkzaamheden:				496.000
	Vervangen riolering	407.000
	Aanleg hemelwaterriool	89.000
Programma 8
	Algemeen budget voor Investeringskalender en overige ambities	500.000	500.000
	Rottige Meente	150.000	150.000
Overzicht kosten overhead
	Budget informatisering	450.000	150.000			300.000
	Vervangingsbudget:
	Automatisering	700.000	234.000			466.000
	Tractie	670.000	670.000
Totaal geplande investeringen 2021		4.419.500	3.157.500	0	496.000	766.000
* exclusief grondexploitatie

Geplande investeringen 2022 *		Bruto investering	Algemene exploitatie	Reserves	Exploitatie riolering	Subsidies en andere bijdragen
Programma 2
	Vervangingsbudget openbare verlichting	89.000	89.000
Programma 5
	Investeringsbudget gemeentelijke gebouwen op basis van het MOP	126.000	126.000
Programma 7
	Budget rioleringswerkzaamheden:				697.600
	Vervangen riolering	407.000
	Vervangen rioolgemalen (elektromechanisch)	201.600
	Aanleg hemelwaterriool	89.000
Programma 8
	Rottige Meente	158.000	158.000
Overzicht kosten overhead
	Budget informatisering	450.000	150.000			300.000
	Vervangingsbudget:
	Automatisering	600.000	200.000			400.000
	Tractie	180.000	180.000
Totaal geplande investeringen 2022		2.300.600	903.000	0	697.600	700.000
* exclusief grondexploitatie

				x € 1.000
Incidentele lasten en baten	Begroot	MJB	MJB	MJB
	2019	2020	2021	2022
Lasten
0 Bestuur en Ondersteuning
Beleidsplan (digitale) dienstverlening		50
Werkbudget bestuurlijke vernieuwing	40	40	40
2 Verkeer, Vervoer en Waterstaat
Kappen zieke bomen en herplanten	100
Voorbereidingsbudget projecten openbare ruimte	100	100
4 Onderwijs
Schilderwerk Lindecollege		71
5 Sport, Cultuur en Recreatie
Project dorpen,landschap en biodiversiteit (2017 t/m 2019)	50
Incidenteel voor sport en bewegen		150	150	150
6 Sociaal domein
ESF brug naar werk 2019	46
Bestemming Noordwolde fase 5	133	155
Impulsprogramma participatie vergunninghouders	18
Extra middelen armoedebeleid uit Mei-circulaire	39	39
Sociale stimulering kleine dorpen	50	25
Sociale stimulering Wolvega	50	25
Extra ondersteuning herijken welzijnswerk	65
Overzicht kosten Overhead
Intensivering Vlechtwerkers	67
Doorontwikkeling OWO samenwerking	33	17
Onvoorziene uitgaven
Jaarlijks beschikbare budget voor onvoorziene incidentele uitgaven	30	30	30	30
Totaal incidentele lasten	821	702	220	180
Baten
5 Sport, Cultuur en Recreatie
Project dorpen,landschap en biodiversiteit, bijdrage derden	20
6 Sociaal domein
ESF brug naar werk 2019	46
Bestemming Noordwolde fase 5	78	78
Extra middelen armoedebeleid uit Mei-circulaire	39	39
Bijdrage uit reserve voor voorbereidingsprojecten	100	100
Totaal incidentele baten	283	217	-	-
Saldo incidenteel	538	485	220	180