Programma 6 | Sociaal domein

Wat willen we bereiken?

Laagdrempelige toegang
Griffioenpark 3 is geopend. Nu hebben we ook in Wolvega  een eenvoudige toegang tot de zorg en ondersteuning van het Sociaal domein. In Griffioenpark 3 zijn tijdens de openingsuren altijd een Vlechtwerker, Activeringscoach en Inkomensconsulent aanwezig.  Inwoners kunnen hun vragen dus direct met een professional bespreken. 

Inwoners weten de gebiedsteams te vinden
Uit het cliëntervaringsonderzoek blijkt dat het gebiedsteam voor veel inwoners onbekend is. Dit past niet bij onze ambitie om preventief te werken, op tijd te signaleren en onderdeel te zijn van de samenleving. Het gebiedsteam moet onderdeel zijn van de samenleving en daarom ook aanwezig zijn in de samenleving.

Wat willen we bereiken?
In 2018 heeft de raad ons de opdracht gegeven om de mogelijkheden voor een dorpshuisfunctie in Wolvega te verkennen. We starten dit onderzoek in 2020.

Participatie arbeidsmarkt 
Deelnemen aan de arbeidsmarkt is belangrijk. Werk geeft voldoening, biedt een inkomen en betekent zelfstandigheid. Met werk bedoelen we betaald werk, vrijwilligerswerk, arbeidsmatige- of activerende dagbesteding. We dragen bij aan een arbeidsmarkt waar iedere inwoner onderdeel van uit kan maken. Als het vinden van werk of deelnemen aan de arbeidsmarkt lastig is, bieden we de inwoner hulp. Samen kijken we wat nodig is.

Maatschappelijke participatie
We willen dat alle inwoners mee kunnen doen aan de samenleving.  Een goede gezondheid en een stevige sociale ontwikkeling helpen hierbij.  Soms hebben inwoners hier hulp bij nodig.  Samen kijken wij naar wat nodig is om (weer) mee te kunnen doen aan de samenleving.

Wat willen we bereiken?
Binnen het Sociaal domein doen we wat nodig is voor een samenredzame samenleving met zelfredzame inwoners. We streven naar een inclusieve samenleving waarin iedereen meetelt en meedoet naar zijn of haar vermogen.

In 2015 zijn we als gemeente verantwoordelijk geworden voor de uitvoering van de Jeugdwet, Participatiewet en de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015. Onze gebiedsteams spelen een centrale rol in de uitvoering van deze taken en de samenwerking met inwoners.  De gedachte achter de decentralisatie van de verantwoordelijkheden van rijk naar de gemeenten was dat de wetten op het gemeentelijk niveau efficiënter en beter uitgevoerd kunnen worden. De gemeenten hebben daarom minder geld gekregen om deze wetten uit te voeren.  Gevolg is dat we in 2019 zien dat het beschikbare geld voor het Sociaal domein niet genoeg is voor de zorg en ondersteuning die we als gemeente hebben geboden. Dit verwachten we ook voor 2020.

Aan de andere kant zien we ook dat de uitvoering van de wetten door onze gemeente,  dichtbij de inwoners en in samenhang met elkaar, zorgt voor een betere dienstverlening, meer samenwerking en slimmere oplossingen. Ook zijn er interessante ontwikkelingen zoals de samenwerking met de scholen, het Groen zelf doen of Dienst in bedrijf.  De naam die hoort bij deze ontwikkelingen is transformatie, oftewel de transformatie van het Sociaal domein.
In Weststellingwerf hebben we daarbij de volgende speerpunten:

1. Van curatief naar preventief
2. Van individueel naar collectief
3. Samen met inwoners en organisaties

Naast de inhoudelijk motivatie (we willen onze inwoners zo goed mogelijk ondersteunen) zorgen de financiële tekorten ook voor een noodzaak om de transformatie in snel tempo verder door te voeren. Als we niets doen is onze verwachting dat de tekorten in het Sociaal domein de komende jaren zullen oplopen. Daarom zetten we in op preventie en collectieve en algemene voorzieningen en de samenwerking met de samenleving.  Door preventief te werken en mogelijke problemen al vroeg te signaleren kunnen we mensen eerder helpen en ondersteunen en hogere kosten in de toekomst voorkomen.  Voorkomen is immers beter dan genezen.

Wat doen we ervoor?
Alle projecten en opgaven in het Sociaal domein staan in het teken van de transformatie Sociaal domein. In het Ontwikkelperspectief Sociaal domein werken we de transformatie en de speerpunten verder uit. De transformatie Sociaal domein staat niet op zichzelf. Daarom werken we nauw samen met de andere afdelingen binnen het gemeentehuis zoals de afdeling ruimte.

Wat willen we bereiken?

In onze gemeente zijn verschillende maatschappelijke voorzieningen, bijvoorbeeld dorpshuizen. Welke maatschappelijke voorzieningen zijn er nodig om vitale dorpen en een vitaal platteland te behouden? Welke gevolgen hebben de ontgroening en vergrijzing op de huidige voorzieningen en welke eisen worden in de toekomst gesteld? En wat is hierbij de verantwoordelijkheid van de gemeente? 

De antwoorden op deze vragen willen we beantwoorden in gesprekken met onze inwoners, de Vereniging Kleine Dorpen, Stichting Harten Tien en onze maatschappelijke partners. Op deze manier ontwikkelen we  een visie op maatschappelijke voorzieningen en de vragen daarover in onze gemeente.

De prestatieovereenkomst met Stichting Harten Tien loopt in 2019 af. We hebben met Stichting Harten Tien overlegd over een nieuwe prestatieovereenkomst voor de komende 4 jaar. Daarmee wordt de continuïteit van het onderhoud van de aangesloten dorpshuizen geborgd. 

Wat doen we ervoor?
In 2020 beginnen we met de  gesprekken over de maatschappelijke voorzieningen in onze gemeente. We verwachten dat de raad begin 2021 een besluit over de visie kan nemen.

Wat willen we bereiken? 
Het welzijnswerk heeft vanaf de zomer van 2019 in Weststellingwerf de naam "versterken sociale basis" gekregen. Deze taak ligt sinds 2015 al bij de gebiedsteams, maar ook een externe partij gaf uitvoering aan het welzijnswerk.  Vanaf juli 2019 is de volledige taak en ontwikkelambitie belegd bij de gebiedsteams. Dit doen we vanuit de gedachte dat de zorg en ondersteuningsvragen die individueel binnenkomen samenhangen met de ambitie om preventiever te werken, meer te werken met collectieve en algemene voorzieningen en dat we als gemeente onderdeel zijn van de samenleving.
In het draaiboek gebiedsteams - versterken sociale basis - is de opdracht voor het gebiedsteam omschreven in lijn met de ambities die horen bij de transformatie Sociaal domein;

1. Van curatief naar preventief
2. Van individueel naar collectief
3. Samen met inwoners en organisaties

Wat willen we bereiken?
Rond de thema’s laaggeletterdheid, armoede en schulden ontwikkelen we een integrale aanpak voor onze inwoners. Laaggeletterdheid kan een inwoner belemmeren om zelfredzaam te zijn en mee te doen in de samenleving. Ook is er een grotere kans op armoede. Voor laaggeletterde inwoners is het bijhouden van de financiële administratie vaak erg lastig. Schulden kunnen zo sneller ontstaan.

We willen inwoners die hiermee te maken hebben bereiken en helpen. Het gebiedsteam, partijen waar we mee samen werken en een coördinatiepunt voor laaggeletterdheid spelen hierin een belangrijke rol. 

Maatregelenpakket  - Grip op de kosten jeugdhulp

In Weststellingwerf hebben we een tekort op het budget voor jeugdhulp. De beheersing van de jeugdhulpkosten vraagt om maatregelen, extra controles en duidelijke afspraken tussen gebiedsteams, backoffice en beleid van de gemeente. We zijn tot een breed scala aan maatregelen gekomen naar aanleiding van eigen analyses, ervaringen en adviezen van de Provinciale Taskforce Jeugd (KPMG, SDF) en andere gemeenten. Ook het Sociaal Domein Fryslân heeft afspraken aangescherpt en verduidelijkt.

We hebben voor Weststellingwerf een maatregelenpakket opgesteld gericht op:

1. Preventie: zwaardere problematiek en hogere kosten vermijden
2. Toegang jeugdhulp (gebiedsteams en andere verwijzers)
3. Meer controle (nauwe samenwerking backoffice en gebiedsteams)

De maatregelen zijn zowel op kostenbeheersing als op inhoud gericht en sluiten goed aan op de transformatie die we in het Sociaal domein willen. Om deze maatregelen uit te kunnen voeren is een investering noodzakelijk. Daarmee verwachten we uiteindelijk te besparen op de uitgaven. Dit staat ook in de kadernota.

De maatregelen voeren we uit samen met vlechtwerkers, administratief medewerkers, de orthopedagoog, beleid, teamleiders en natuurlijk de backoffice. Hieronder staat per onderwerp wat we gaan doen.

Uitkering voogdij/18 +
Uit de meicirculaire 2019 komt naar voren dat de gemeente vanaf 2020 een lagere uitkering ontvangt voor voogdij/18 +. Uit onderzoek blijkt dat het rijk op basis van verkeerde gegevens tot deze lagere uitkering komt. Dit geldt voor alle Friese gemeenten. We dienen een aanvraag in voor de compensatieregeling voor voogdij. De uitkomsten hiervan worden bekend in de decembercirculaire 2019.

In het hoofdstuk ‘Actuele ontwikkelingen en nieuw beleid’ staat dat we een tekort hebben op de Wmo. Voor de komende jaren verwachten we dat dit tekort oploopt. Dit heeft verschillende oorzaken. De belangrijkste oorzaak is dat we bij de transitie minder geld van het rijk hebben gekregen om dezelfde taken uit te voeren. Daarnaast zijn er nog een aantal andere ontwikkelingen en oorzaken die het tekort vergroten. De belangrijkste zijn:

Lokale maatwerkvoorzieningen Wmo
Een belangrijke oorzaak is de dubbele vergrijzing. Dit betekent dat het aantal ouderen toeneemt en dat ouderen ook steeds ouder worden. Hierdoor doen meer mensen een beroep op maatwerkvoorzieningen. 

Daarnaast heeft het rijk een aantal afspraken veranderd waardoor we minder inkomsten hebben. Een voorbeeld hiervan is het abonnementstarief. Inwoners betalen een vastgestelde lage eigen bijdrage. Daardoor zijn onze inkomsten vanuit de eigen bijdrage lager. Het aantal aanvragen is sinds het nieuwe abonnementstarief juist gestegen. Een ander voorbeeld is het uurbedrag voor huishoudelijke hulp. Het bedrag dat we per uur aan zorgaanbieders betalen, is vastgesteld door het rijk. 

Regionale Wmo-voorzieningen
Ook regionaal stijgen de kosten voor Wmo. Zo neemt het aantal cliënten in Beschermd Wonen (BW) toe.  Het budget voor BW  is ook in 2020 niet hoog genoeg. Gemeenten vullen dit tekort aan. Met de transformatie kijken we hoe we inwoners met een psychiatrische stoornis zoveel mogelijk thuis in hun eigen omgeving kunnen begeleiden en ondersteunen.  
Het rijk heeft besloten om de middelen voor BW pas vanaf 2022 (in plaats van 2021) naar de gemeenten over te laten gaan. Dit gebeurt in fases over een periode van 10 jaar. De transformatie BW gaat wel door per 2021. Hiervoor moet eind 2019 een Fries regioplan klaar zijn.  

De maatschappelijke opvang blijft voorlopig onder de centrumgemeente vallen. Over het vervolg daarvan wordt over vier jaar een besluit genomen.
In 2020 is er geld nodig voor de regionale aanpak Personen met Verward Gedrag. Deze aanpak is domeinoverstijgend (sociaal, zorg en veiligheid). 

Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg
Per 1 januari 2020 wordt de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz) ingevoerd. De Wvggz is meer een behandelwet dan een opnamewet (zoals de huidige Wet Bopz). Deze nieuwe wet maakt ook ambulante behandeling mogelijk. De gemeente heeft een belangrijke rol bij de uitvoering van deze wet.  De invoering van de Wvggz kost de gemeente geld. Dit is nog niet in de kadernota opgenomen, omdat de meicirculaire toen nog niet bekend was. Deze nieuwe wet zal zorgen voor extra kosten. Daar komen we in de voorjaarsnota op terug. 

Wat willen we bereiken?

We willen jeugdigen en hun ouders eerder en beter helpen. Zo willen we het beroep op jeugdhulp voor zijn en verminderen. Hierbij hebben we onze ketenpartners nodig. Met ketenpartners bedoelen we organisaties uit het werkveld waarmee we nauw samenwerken. Zoals scholen, huisartsen, jeugdgezondheidszorg, verloskundigen en jongerenwerkers. Samen met hun willen we onze preventieve werkwijze verder ontwikkelen. Belangrijk in deze werkwijze is het vroeg signaleren van de vraag en het snel inzetten van laagdrempelige en passende hulp.

Wat willen we bereiken? 
Ouderen blijven langer thuis wonen en door vergrijzing neemt het aantal ouderen in onze gemeente toe. We willen dat ouderen zo lang mogelijk in een geschikte woning kunnen blijven wonen en in hun eigen sociale omgeving kunnen meedoen. Daarom willen we de laagdrempelige, voorliggende, betaalbare en nabije hulp en ondersteuning van ouderen vergroten. Daarbij is het belangrijk om samen te werken met betrokken partijen zoals burgerinitiatieven, zorgaanbieders, gebiedsteams en aanbieders van eerstelijnszorg en voorliggende voorzieningen. Ook betrekken we organisaties die bezig zijn met de belangenbehartiging en het welzijn van ouderen. 

Wat willen we bereiken? 

Bestemming Noordwolde is onderdeel van het provinciale project Aandachtsgebieden Stellingwerven. Tot en met 2023 werken we samen in de aanpak om te komen tot een stijging van het gemiddelde inkomen, een stijging van de participatie en betrokkenheid van bewoners en een daling van de werkloosheid.  

Wat willen we bereiken?
In juni 2019 is er een principeakkoord bereikt tussen de acht betrokken gemeenten en Caparis NV. In afwachting van de besluitvorming bij de verantwoordelijke organen zoals ons college en uw raad is de lijn waarover overeenstemming is als volgt:

Alle SW medewerkers van alle acht gemeenten blijven werken bij Caparis NV. De GR SW Fryslân blijft de werkgever van de SW medewerkers van de acht betrokken gemeenten. De GR wordt een bedrijfsvoeringsorganisatie die alleen gericht is op het werkgeverschap van de SW medewerkers.