Klimaat en duurzaamheid
Algemeen
Wij werken met elkaar aan een duurzaam en energieneutraal Weststellingwerf. Met een Beleidsbrief Klimaat & Duurzaamheid en een daarbij behorende Strategische Planning informeren wij de raad regelmatig over de uitvoering het gemeentelijk klimaat- en duurzaamheidsbeleid. Het Klimaatakkoord (2019) en het uitvoeren van de daaruit voorkomende landelijke afspraken staan hierin centraal.
De actualiteit laat voor de komende periode de volgende ontwikkelingen zien.
Regionale Energiestrategie Fryslân (RES-Fryslân)
In 2021 stelde de raad de RES-Fryslân 1.0 vast. Dit eerste bod omvat vooral gerealiseerde en vergunde projecten voor het grootschalig opwekken van hernieuwbare energie. Voor nieuwe initiatieven staat een zorgvuldige ruimtelijke inpassing van hernieuwbare energieopwekking met maatschappelijk draagvlak centraal. Het geeft inzicht in de kansen die er zijn en met welke oplossingen op het verder terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen kan worden ingezet. De aanwezige regionale warmtebronnen en de benodigde infrastructuur worden benoemd. Energievraag en -aanbod worden op elkaar afgestemd. Tot slot structureert het de samenwerking tussen overheden onderling en tussen overheden en maatschappelijke partners voor de langere termijn.
Binnen de kaders van de RES-Fryslân 1.0 en het eigen gemeentelijk beleid ligt provincie-breed nu de focus op het faciliteren van nieuwe ontwikkelingen. Als deze uitvoering leidt tot financiële consequenties dan komen wij met aparte financieringsvoorstellen. Dat geldt ook voor het voorbereidingstraject naar RES-Fryslân 2.0, waar in 2022 ook aan wordt gewerkt en die in 2023 wordt opgeleverd.
Transitievisie Warmte Weststellingwerf
Binnen de OWO-samenwerking is de Transitievisie Warmte Weststellingwerf ontwikkeld. Eind 2021 heeft de raad deze visie vastgesteld. Het is de eerste globale versie van het spoorboekje naar aardgasvrije gebouwen in onze gemeente in 2050. Dat einddoel staat vast, maar we weten nu nog niet precies hoe we er komen en wie dat gaat betalen. Haalbaar en betaalbaar voor onze inwoners blijft hierbij het uitgangspunt.
Met de start van het opstellen van een uitvoeringsplan per dorp of wijk zetten we vanaf 2022 de volgende stap.
Op dit moment is nog niet duidelijk welke voorbereidingskosten daar in de periode 2022-2025 (en daarna) uit voortkomen. In de Kadernota kondigden wij al aan in ieder geval de resterende € 152.000 van de eind 2019 via de Algemene Uitkering Gemeentefonds ontvangen € 202.000 in de Meerjarenbegroting 2022-2025 hiervoor te willen reserveren. Dat sluit ook aan bij de binnen de OWO-samenwerking uitgesproken intentie om geld te reserveren voor het vervolg op de Transitievisie Warmte. Hiermee legt de raad voor ons ook een eerste financiële basis om eventueel een vervolg te kunnen geven aan het samen met Ooststellingwerf en Opsterland zetten van deze volgende stap en om hierin slagvaardig te kunnen zijn.
Bestemmingsreserve Energietransitie Weststellingwerf
Vanuit de Bestemmingsreserve Energietransitie Weststellingwerf stelde de gemeenteraad voor 2022 eerder al € 75.000 beschikbaar. Wij investeren hiermee in samenwerken, onderlinge verbondenheid en draagvlak. Groepen inwoners kunnen ook aan de slag met kleinschalige initiatieven op het gebied van de Energietransitie.
Samen met onze inwoners werken wij zo aan een positieve mindset als het gaat om de Energietransitie. Wij sluiten aan op de energie die leeft in de gemeenschap. Het levert een bijdrage aan het vergroten van de uitvoeringskracht om als buurten/dorpen/wijken in de toekomst daadwerkelijk van het aardgas los te koppelen. Zo levert het ook een bijdrage aan de warmtetransitie. Wij zetten in op het ophalen van initiatieven en het leren van voorbeelden.
Regeling Reductie Energieverbruik Woningen (RREW)
In 2021 heeft de gemeente Weststellingwerf € 100.000 rijkssubsidie ontvangen in het kader van de Regeling Reductie Energieverbruik Woningen (RREW). Het is het vervolg op de eerdere RRE-regeling. De RREW is, in tegenstelling tot de RRE, ook gericht op huurders.
Ook nu is het doel het stimuleren van het treffen van energiebesparende maatregelen in woningen en het coachen van huurder of eigenaar-bewoner bij het besparen van energie.
Met deze subsidie betrekken we inwoners bij de discussie over energiebesparing, de warmtetransitie, en bieden we kennis en ondersteuning. Maar we bieden vooral ook handelingsperspectief om hier zelf of samen met anderen aan bij te dragen.
Eind 2021 is gestart met de uitvoering. In de loop van 2022 wordt deze uitvoering afgerond. Hiertoe wordt bij de vaststelling van de jaarrekening 2021 voorgesteld om het resterende bedrag over te hevelen naar de begroting 2022.
Subsidieregeling energiecoaches voor gemeenten in Fryslân
Vanuit deze provinciale regeling heeft de gemeente € 50.000 ontvangen, voor dezelfde energiebesparende maatregelen als de RREW, maar gericht op huur- en koopwoningen met een WOZ-waarde van maximaal € 200.000 (peildatum 1 januari 2020). Deze subsidie wordt in dezelfde aanpak meegenomen als de RREW, om zo de communicatie naar de inwoners en betrokkenen eenduidig te kunnen laten plaatsvinden en om zoveel mogelijk van het beschikbare geld ook daadwerkelijk bij onze inwoners terecht te laten komen.
Duurzame mobiliteit
Bereikbaarheid en duurzaam vervoer staan centraal.
Om het gebruik van elektrische personenauto’s te stimuleren, groeit ook in onze gemeente het aantal publieke oplaadpunten. In samenwerking met de provincie Fryslân en de Friese gemeenten wordt de komende jaren ingezet op een gestructureerde uitrol. De hieruit voortkomende kosten voor de gemeente lijken beperkt en kunnen naar verwachting worden betaald uit bestaande budgetten.
Ontwikkeling en monitoring van het klimaat- en duurzaamheidsbeleid
De energie-transitie maar ook het werken aan de andere klimaat- en duurzaamheidsdoelstellingen is een langlopend en complex traject. Het is een continu proces van het maken/uitvoeren van keuzes, het bijsturen, en het inspelen op nieuwe (financiële) ontwikkelingen en nieuwe inzichten. Dit alles met 2050 als stip aan de horizon.
We willen meer grip op de huidige stand van zaken en de actuele ontwikkelingen om zo de juiste keuzes te kunnen maken en de juiste stappen vooruit naar het eindresultaat te kunnen zetten. De komende periode onderzoeken wij of het Energie Transitie Model (ETM) voor met name het traject van de energie-transitie kan worden ingezet.
Daarnaast willen wij wat gedaan wordt binnen Klimaat en Duurzaamheid gaan monitoren. Het inzetten van een Duurzaamheidsmonitor kan bijdragen aan het communiceren over wat wij doen en wat het oplevert. Zo kunnen wij onze inwoners informeren, bewustmaken en stimuleren. Hiervoor stellen wij een plan van aanpak op. Om hier verder uitvoering aan te kunnen geven komen wij zo nodig in de loop van 2022 met een financieel voorstel terug bij de raad.
Regiodeal Zuidoost Friesland
Duurzame Lokale Energie is in de Regiodeal opgenomen als een verbindend thema tussen de pijlers Vitale Kernen en Veerkrachtig Landschap.
Met de andere deelnemers van de Regiodeal kijken wij hoe hier verder invulling aan kan worden geven.
Grondstoffenbeleid
VANG-doelstelling
Wij zetten in op het bereiken van de VANG doelstelling (Van Afval Naar Grondstof). De VANG doelstelling is het terugbrengen van de hoeveelheid te verbranden huishoudelijk restafval naar 30 kg per inwoner in 2025 met 75% afvalscheiding. Deze doelstelling is ontwikkeld om stappen te zetten naar een circulaire economie.
Strategienota Grondstoffenbeleid Weststellingwerf en Diftar
In 2021 heeft de gemeenteraad de strategienota Grondstoffenbeleid Weststellingwerf vastgesteld. Ook besloot de gemeenteraad om Diftar in te voeren. Diftar staat voor ‘gedifferentieerd tarief’. Inwoners betalen voor de hoeveelheid afval die ze aanbieden.
Met het vaststellen van de Strategienota heeft de raad de koers voor de komende jaren uitgezet met de ambitie, uitgangspunten en afvalvisie. Daarbij zijn ook een pakket maatregelen en varianten ten aanzien van de afvalinzameling uitgewerkt die bijdragen aan het halen van de VANG doelstelling.
De invoering van Diftar brengt kosten met zich mee. Wij verwachten dat inwoners worden geconfronteerd met hogere lasten als zij (te) veel restafval blijven aanbieden. Daartegenover staat dat de kosten voor het verwerken van restafval de laatste jaren flink zijn gestegen en dat we voorzien dat het Rijk deze stroom van afval nog zwaarder gaat belasten door het verhogen van de verbrandingsbelasting.
Uiteindelijke voor- en nadelen komen aan bod in (financiële) vervolgvoorstellen in afstemming met een nog te formeren ‘klankbordgroep’ bestaande uit raadsleden, in lijn met het raadsbesluit ‘Grondstoffenbeleid gemeente Weststellingwerf 2021’.
Lokaal gezondheidsbeleid
Het huidige gezondheidsbeleid in onze gemeente staat in de nota: Gezond Weststellingwerf, lokaal gezondheidsbeleid 2018-2021. Wat wij hiervoor doen en hoe, staat in de volgende uitvoeringsplannen:
- Het plan van aanpak Jongeren op Gezond Gewicht (JOGG) 2019 t/m 2021;
- De uitvoeringsprogramma's Gezond in de Stad (GIDS, inclusief Kansrijke Start) en Drank- en Horecawet (DHW) 2019 t/m 2021;
- Het projectplan Vitale Regio Noordwolde 2018 t/m 2020
Sinds 9 maart 2020 gelden landelijke coronamaatregelen. Inmiddels is een groot deel van de Nederlandse bevolking gevaccineerd. In combinatie met de cijfers voor het aantal positieve testen en de bezetting op de IC’s van ziekenhuizen, versoepelde het kabinet de afgelopen periode de maatregelen stap voor stap. Ondanks dat de vooruitzichten gunstig zijn, weten wij niet hoe lang en in welke vorm de maatregelen doorlopen. In 2022 blijven wij voortdurend in kaart brengen welke effecten dit heeft en kan hebben op de realisatie van de doelstellingen in ons (nieuwe) gezondheidsbeleid en onze uitvoeringsplannen. Waar nodig passen wij deze aan.
Het huidige gezondheidsbeleid en alle bovenstaande uitvoeringsplannen lopen eind 2021 af. Wij streven ernaar dat de raad het nieuwe gezondheidsbeleid eind 2021 vaststelt. Dit beleid bevat meetbare doelstellingen en acties voor de periode 2022 t/m 2025. In 2022 starten wij met uitvoering van de acties uit het nieuwe gezondheidsbeleid.
Uiterlijk begin 2022 stellen we ook de nieuwe uitvoeringsplannen vast. Een nieuw uitvoeringsplan Alcoholwet/NIX18 heeft daarbij prioriteit. Dit vanwege de nieuwe Alcoholwet die per 1 juli 2021 in werking trad. De middelen voor GIDS en Kansrijke Start zijn beschikbaar tot eind 2022. Daarom verlengen wij het huidige uitvoeringsplan GIDS (inclusief Kansrijke Start) voor één jaar. Uiteraard actualiseren wij deze waar nodig. In 2022 geven wij uitvoering aan dit plan. Wij verwachten dat in het tweede kwartaal van 2022 duidelijk is of de GIDS-gelden en de gelden voor Kansrijke Start worden verlengd na 2022. En voor hoe lang, onder welke naam en voor welk(e) bedrag(en). Hiervoor houden wij de landelijke circulaires in de gaten. De landelijke ontwikkelingen voor Kansrijke Start, zoals effecten op duurdere vormen van zorg, blijven wij in 2022 volgen. Tot slot geven we vanaf 2022 ook uitvoering aan een nieuw uitvoeringsplan JOGG. Dit plan stellen we uiterlijk begin 2022 vast.
Om de ambities uit lokale of regionale preventieakkoorden (terugdringen van roken, overwicht en problematisch alcoholgebruik) te realiseren stelt het Ministerie van VWS vanaf 2021 t/m 2023 een jaarlijks uitvoeringsbudget beschikbaar. Voor 1 november 2021 dienen we een verzoek in voor het uitvoeringsbudget van 2022. In 2022 geven wij met dit budget uitvoering aan de lokale preventieaanpak.
Uit onderzoeken blijkt dat de landelijke coronamaatregelen een negatief effect hadden op onder andere ons rookgedrag, gewicht en ons mentale welbevinden. Het Ministerie van VWS stelt daarom extra incidentele middelen beschikbaar voor het inzetten van interventies die de leefstijl en gezondheid van inwoners bevordert. Dit jaar stellen wij een voorstel op voor de besteding van deze extra middelen. De uitvoering ervan start eind dit jaar en loopt door tot in 2022. Wij werken hierin samen met andere beleidsterreinen, zoals Sport. In 2022 leggen wij hier verantwoording over af.
In 2022 vervolgen wij de realisatie van de ambities in ons huidige gezondheidsbeleid en ons nieuwe gezondheidsbeleid. Mede ingegeven door de Landelijke Nota Gezondheidsbeleid en de ombuigingsopdracht voor 2022 blijven wij de preventieve inzet van het lokale gezondheidsbeleid verder vergroten bij verschillende beleidsterreinen binnen de gemeentelijke organisatie. Ook geven wij een extra impuls aan de samenwerking binnen en buiten de gemeentelijke organisatie. De huidige organisatieontwikkeling biedt hierin extra mogelijkheden. In 2022 werken wij samen met Jeugdhulp aan Kansrijke Start (zie ook programma 6, Sociaal Domein, onderdeel 'versterken ketensamenwerking Jeugd'). Ook werken wij samen met WMO voor het onderwerp ‘gezond ouder worden’. Vanuit GIDS leveren wij een financiële bijdrage aan het project ‘Powerful Ageing’. Naast het bevorderen van de gezondheid en zelfstandigheid van inwoners is het de bedoeling dat dit de druk op het product huishoudelijke hulp op termijn gaat verminderen (zie ook programma 6, Sociaal Domein, onderdeel 'versterken ketensamenwerking ouderen').