Jaarrekening - Overzicht van baten en lasten

Door verschillende oorzaken zijn de baten en lasten van 2016 en 2017 lastig, tot niet, met elkaar te vergelijken. In 2017 zijn de producten in de programma's vervangen door taakvelden.  Ook is programma 9 vervangen door de onderdelen algemene dekkingsmiddelen; overhead en onvoorzien. In 2017 zijn de directe bedrijfsvoeringskosten direct ten laste van de betreffende taakvelden gekomen. De niet directe bedrijfsvoeringskosten staan in het onderdeel overhead. Dit in tegenstelling tot 2016, toen stonden alle directe en indirecte bedrijfsvoeringskosten in programma 9.

					x € 1.000
Overzicht van baten en lasten	Rekening 2016	Rekening 2017	Actuele begroting	Primitieve begroting	Verschil begroot - werkelijk
Lasten
0 Bestuur en Organisatie	1.900	2.147	2.202	2.131	55 V
1 Openbare Orde en Veiligheid	1.248	1.429	1.436	1.457	7 V
2 Verkeer, Wegen, Water en Groen	3.739	5.497	5.311	5.274	- 186 N
3 Economische Zaken	83	605	696	672	91 V
4 Onderwijs	3.379	3.969	4.122	3.814	153 V
5 Sport, Cultuur en Recreatie	2.502	2.821	2.893	3.014	72 V
6 Maatschappelijke en Sociale Voorzieningen	25.657	31.831	28.933	29.362	- 2.898 N
7 Volksgezondheid en Milieu	5.821	6.904	6.730	6.540	- 174 N
8 Ruimtelijke Ordening en Volkshuisvesting	4.288	3.754	3.812	3.403	58 V
9 Financiën	19.167				-
Overzicht algemene dekkingsmiddelen		4.121	4.006	4.006	- 115 N
Overzicht kosten overhead		11.593	12.207	11.791	614 V
Overzicht onvoorziene uitgaven			-52	448	- 52 N
Totaal lasten	67.784	74.671	72.296	71.912	- 2.375 N
Baten
0 Bestuur en Organisatie	529	1.017	488	372	529 V
1 Openbare Orde en Veiligheid	52	57	71	71	- 14 N
2 Verkeer, Wegen, Water en Groen	78	244	75	56	169 V
3 Economische Zaken	38	411	526	526	- 115 N
4 Onderwijs	591	703	700	749	3 V
5 Sport, Cultuur en Recreatie	535	503	495	548	8 V
6 Maatschappelijke en Sociale Voorzieningen	10.915	7.655	7.820	7.966	- 165 N
7 Volksgezondheid en Milieu	5.212	5.059	4.601	4.601	458 V
8 Ruimtelijke Ordening en Volkshuisvesting	3.484	2.586	2.623	2.334	- 37 N
9 Financiën	50.180				-
Overzicht algemene dekkingsmiddelen		51.686	51.923	49.212	- 237 N
Overzicht kosten overhead		4.680	4.901	4.648	- 221 N
Totaal baten	71.614	74.601	74.223	71.083	378 V
Saldo van baten en lasten	3.830	- 70	1.927	- 829	- 1.997 N
Mutaties reserves
Toevoegingen	-385	-100	-232	-232	132 V
Onttrekkingen	482	966	1.155	746	- 189 N
Saldo mutaties reserves	97	866	923	514	- 57 N
Resultaat	3.927	796	2.850	- 315	- 2.054 N

				Bedragen x1000
Exploitatie	Rekening 2017	Actuele begroting 2017	Primitieve begroting 2017	Verschil begroot - werkelijk
Lasten
0.1 Bestuur	1.229	1.280	1.251	50
0.2 Burgerzaken	918	922	880	4
Totaal Lasten	2.147	2.202	2.131	55
Baten
0.1 Bestuur	-531	-51	-51	480
0.2 Burgerzaken	-485	-437	-321	48
Totaal Baten	-1.017	-488	-372	528
Gerealiseerd saldo van baten en lasten	-1.131	-1.713	-1.759	-583
Onttrekkingen
0.10.0 Mutatie reserve	8	10	10	2
Mutaties reserves	8	10	10	2
Gerealiseerd resultaat	-1.139	-1.723	-1.769	-584

Jaarrekening 2017 ten opzichte van actuele begroting 2017
Het nadelige saldo van baten en lasten is € 583.000 lager dan begroot. De lasten zijn lager (voordeel € 55.000) en de baten zijn hoger (voordeel € 528.000).

Lasten
Bestuur
De kosten voor bestuurlijke samenwerking zijn € 66.000 lager. In 2017 is er geen invulling geweest van de functie van secretaris van de OWO-directie. Dat leidt tot een incidentele onderbesteding. Ook aan externe ondersteuning, voor verdere toekomstverkenning van de OWO-samenwerking is geen invulling gegeven. Dit is mede ingegeven door de nieuwe bestuursperiode na de raadsverkiezingen. 

Baten

Bestuur
Omdat de voorgeschreven rekenrente voor de opbouw van de voorzieningen voor (gewezen) wethouders is verhoogd, kan een deel van de reeds opgebouwde voorziening vrijvallen. Door de hogere rekenrente is de verwachte opbrengst op de ingelegde middelen hoger dan waar in 2016 mee is gerekend. De vrijval uit de voorziening bedraagt € 485.000.

Burgerzaken
In 2017 zien we een toename van de inkomsten voor de leges burgerzaken. Dit wordt veroorzaakt door de incidentele stijging van het aantal aanvragen voor nieuwe rijbewijzen en reisdocumenten. Er is € 51.000 meer ontvangen dan verwacht.

Mutaties reserves
De mutatie heeft betrekking op een onttrekking aan de algemene reserve. Dit betreft de kosten van overheidsparticipatie waarvoor € 10.000 was geraamd, hiervan is € 8.000 benut.

				Bedragen x1000
Exploitatie	Rekening 2017	Actuele begroting 2017	Primitieve begroting 2017	Verschil begroot - werkelijk
Lasten
1.1 Crisisbeheersing en brandweer	1.247	1.254	1.256	7
1.2 Openbare orde en veiligheid	182	183	201	-
Totaal Lasten	1.429	1.436	1.457	7
Baten
1.1 Crisisbeheersing en brandweer	-1	-1	-1	-
1.2 Openbare orde en veiligheid	-57	-70	-70	-13
Totaal Baten	-57	-71	-71	-13
Gerealiseerd saldo van baten en lasten	-1.372	-1.366	-1.386	6

Jaarrekening 2017 ten opzichte van actuele begroting 2017
Het nadelig saldo van baten en lasten is € 6.000 hoger dan begroot. De lasten zijn lager (voordeel € 7.000) en de baten zijn lager (nadeel € 13.000).

Lasten
Er zijn geen bijzonderheden.

Baten
Er zijn geen bijzonderheden.

				Bedragen x1000
Exploitatie	Rekening 2017	Actuele begroting 2017	Primitieve begroting 2017	Verschil begroot - werkelijk
Lasten
2.1 Verkeer en vervoer	4.230	4.078	3.897	-152
2.3 Recreatieve havens	49	22	33	-27
2.4 Economische havens en waterwegen	4	2	2	-2
2.5 Openbaar vervoer	19	23	22	4
5.7 Openbaar groen en (openlucht) recreatie	1.195	1.185	1.320	-10
Totaal Lasten	5.497	5.311	5.274	-186
Baten
2.1 Verkeer en vervoer	-30	-11	-11	19
2.3 Recreatieve havens	-33	-	-	33
2.5 Openbaar vervoer	-1	-6	-6	-5
5.7 Openbaar groen en (openlucht) recreatie	-180	-58	-39	122
Totaal Baten	-244	-75	-56	169
Gerealiseerd saldo van baten en lasten	-5.253	-5.236	-5.218	17
Onttrekkingen
0.10.2 Mutatie reserve	50	103	-	53
Mutaties reserves	50	103	-	53
Gerealiseerd resultaat	-5.303	-5.339	-5.218	-36

Jaarrekening 2017 ten opzichte van de actuele begroting 2017
Het nadelig saldo van baten en lasten is € 17.000 hoger dan begroot. De lasten zijn hoger (nadeel € 186.000) en de baten zijn hoger (voordeel € 169.000).

Lasten

Verkeer en vervoer
Ten aanzien van het onderhoud van de bermen en sloten, is in 2017 meer geld uitgegeven dan begroot (nadeel € 79.000).  Dit tekort is voornamelijk ontstaan door hogere kosten voor het afvoeren slootafval. Als gevolg van marktwerking waren de afvoerkosten van slootafval ca, € 55.000 hoger dan vooraf was voorzien.  Daarnaast is € 5.000 uitgegeven aan een extra maaibeurt. Het Agrarisch Natuurbeheer Weststellingwerf heeft een bedrag van € 7.000 in rekening gebracht voor het afvoeren van slootafval, omdat het slootafval niet meer binnen hun beheergebied verwerkt kan worden.
Daarnaast is er meer geld uitgegeven aan het onderhoud van onze wegen (nadeel € 71.000) . Door de aanleg van de bermverharding het buitengebied, kwam naar voren dat de zijkant van een bepaald stuk weg afbrokkelde en reparatie per direct noodzakelijk was. Deze reparaties waren niet voorzien in het onderhoudsschema en heeft dus geleid tot een budgetoverschrijding.

Recreatieve havens
De lasten voor de recreatieve havens valt hoger uit dan begroot (nadeel € 27.000). Dit is het gevolg van het besluit om de haven bij de Driewegsluis in eigen beheer te nemen, in plaats van uit te besteden. In 2017 zijn kosten gemaakt voor achterstallig onderhoud aan de haven en kosten voor de inhuur van havenmeesters. Deze kosten zijn niet vertaald naar de meerjarenbegroting. Bij de voorjaarsnota 2018 komen we hier op terug.

Baten

Recreatieve havens
Door het in eigen beheer nemen van de haven bij de Driewegsluis, komen de lig- en standplaatsgelden als baat bij de gemeente binnen (voordeel € 33.000). Deze baten gingen voorheen naar de stichting die de haven voor ons beheerde. Zoals aangegeven zullen wij de meerjarenbegroting 2018 via de voorjaarsnota actualiseren.

Openbaar groen en (openlucht) recreatie
De baten voor openbaar groen en (openlucht) recreatie zijn hoger dan begroot (voordeel € 122.000) . Dit wordt veroorzaakt door een vergoeding die wij van de provincie hebben ontvangen voor de gemaakte kosten bij de renovatie van het park De nieuwe aanleg. 

Mutaties reserves
De mutatie betreft een onttrekking uit de algemene reserve en een onttrekking uit de reserve Rottige Meente. Het is voor de kosten van de gebiedsopgave Rottige Meente (€ 50.000). In de begroting 2017 is verder nog een onttrekking geraamd aan de reserve Kontermanshaven (€ 17.000) en aan de algemene reserve voor de Landschapsvisie Zuid-Oost Friesland (€ 36.000). Beide projecten lopen door naar 2018.

						x € 1.000
Investeringen	Oorspr. krediet	Actueel krediet 2017	Realisatie 2017	Restant 31/12/2017	Overschot / tekort	Naar 2018
Vervanging openbare verlichting 2012-2015	164	46	10	36	36	-
Vervanging openbare verlichting 2016	89	85	17	68	52	16
Vervanging openbare verlichting 2017	89	89	2	87	-	87
Onderdoorgang Om den Noort	750	26	4	22	22	-
Verbeteren bereikbaarheid station	750	750	23	727	-	727
Uitvoeringsplan bermen	675	675	141	534	-	534
Vervanging brug over de Tjonger	500	250	-	250	-	250
1e fase upgrading fietspad langs de Linde	500	500	42	458	-	458
Totaal	3.517	2.421	239	2.182	110	2.072

Vervanging openbare verlichting
Langs de Hamersweg tussen Oldeholtpade en Ter Idzard zijn 4 lichtmasten geplaatst en is de benodigde kabel gelegd. Daarnaast is op de ovonde in de Spoorlaan in Wolvega een lichtmast geplaatst. Ter voorbereiding op de aanbesteding voor de vervanging van 200 armaturen, zijn de lichtmasten op restlevensduur getest. Verder is door een extern adviesbureau een werkomschrijving opgesteld. De opdracht voor het vervangen van deze lichtarmaturen is dit jaar verstrekt. Een deel van het krediet uit 2016 en 2017 wordt hiervoor nog ingezet (€ 103.000). 

Onderdoorgang Om den Noort
In 2017 zijn de afrondende werkzaamheden rond de onderdoorgang uitgevoerd. Bij de rotonde aan de oostzijde van de onderdoorgang is een fietspad verwijderd en zijn de aansluitingen van de rotonde aangepast.

Verbeteren bereikbaarheid station
In het voorjaar van 2017 hebben wij opdracht gegeven voor het opstellen van een ontwerp voor de herinrichting van de Stationsweg. Dit ontwerp is in afstemming met omwonenden, bedrijven en andere betrokkenen tot stand gekomen en eind 2017 door ons college vastgesteld. De realisatie van het ontwerp zal in 2018 plaats vinden.

Uitvoeringsplan bermverharding
In relatie met de ontwikkelingen tot de aanleg van het breedband netwerk is in 2017 een deel van de werkzaamheden aanbesteed en uitgevoerd. De werkzaamheden lopen door tot begin 2018. 

Vervanging brug over de Tjonger
Deze brug is gezamenlijk eigendom met gemeente De Fryske Marren. De voorbereidingen zijn gestart. In het eerste kwartaal van 2018 wordt het werk aanbesteed. In het vierde kwartaal van 2018 vindt de uitvoering plaats.

1e fase upgrading fietspad langs de Linde
In verband met afstemmen en wensen van andere overheden zoals het Wetterskip heeft de voorbereiding een langere doorlooptijd. De start van de uitvoering wordt eerste helft van 2018 verwacht.

				Bedragen x1000
Exploitatie	Rekening 2017	Actuele begroting 2017	Primitieve begroting 2017	Verschil begroot - werkelijk
Lasten
3.1 Economische ontwikkeling	52	60	59	8
3.2 Fysieke bedrijfsinfrastructuur	439	528	509	89
3.3 Bedrijvenloket en bedrijfsregelingen	61	55	55	-5
3.4 Economische promotie	53	53	51	-
Totaal Lasten	605	697	673	91
Baten
3.1 Economische ontwikkeling	-1	-	-	1
3.2 Fysieke bedrijfsinfrastructuur	-393	-509	-509	-116
3.3 Bedrijvenloket en bedrijfsregelingen	-17	-18	-18	-
Totaal Baten	-411	-526	-526	-115
Gerealiseerd saldo van baten en lasten	-194	-170	-147	2

Jaarrekening 2017 ten opzichte van de actuele begroting 2017
Het nadelig saldo van baten en lasten is nagenoeg gelijk aan het begrote saldo. De lasten zijn lager (voordeel € 91.000) en de baten zijn lager (nadeel € 115.000).

Lasten en Baten

Fysieke bedrijfsinfrastructuur
Taakveld 3.2 fysieke bedrijfsinfrastructuur gaat om bedrijventerreinen van de grondexploitatie.
De bedrijventerreinen in dit taakveld wordt toegelicht in de paragraaf grondbeleid en onder toelichting op de balans onder voorraad (vlottende activa).

						x € 1.000
Investeringen	Oorspr. krediet	Actueel krediet 2017	Realisatie 2017	Restant 31/12/2017	Overschot / tekort	Naar 2018
Herstel walbeschoeiing recreatiegebied Driewegsluis	37	37	-	37	-	37
Totaal	37	37	-	37	-	37

Herstel walbeschoeiing recreatiegebied Driewegsluis
In 2017 is de opdracht aan een leverancier gegeven om een deel van de walbeschoeiing bij de Driewegsluis zo te herstellen dat deze weer het gewenste niveau heeft. Door drukte bij de leverancier en de toeleveranciers is het niet gelukt om dit in 2017 nog uit te voeren. Wij verwachten dit project voor de opening vaarseizoen 2018 te realiseren.

				Bedragen x1000
Exploitatie	Rekening 2017	Actuele begroting 2017	Primitieve begroting 2017	Verschil begroot - werkelijk
Lasten
4.2 Onderwijshuisvesting	2.982	3.044	2.757	63
4.3 Onderwijsbeleid en leerlingenzaken	987	1.077	1.057	90
Totaal Lasten	3.969	4.122	3.814	153
Baten
4.2 Onderwijshuisvesting	-524	-524	-516	-1
4.3 Onderwijsbeleid en leerlingenzaken	-179	-176	-233	4
Totaal Baten	-703	-700	-749	3
Gerealiseerd saldo van baten en lasten	-3.266	-3.422	-3.065	-156
Onttrekkingen
0.10.4 Mutatie reserve	18	18	-	-
Mutaties reserves	18	18	-	-
Gerealiseerd resultaat	-3.284	-3.440	-3.065	-156

Jaarrekening 2017 ten opzichte van de actuele begroting 2017
Het nadelige saldo van baten en lasten is € 156.000 lager dan begroot. De lasten zijn lager (voordeel € 153.000) en de baten zijn hoger (voordeel € 3.000).

Lasten
Onderwijshuisvesting
Het voordelige verschil van € 63.000 wordt veroorzaakt door minder kosten voor onderhoud. De grootste planmatig onderhoudsposten waren begroot voor het MFC Multisteck en het gymnastieklokaal in De Blesse. Voor deze panden is in 2017 het planmatig onderhoud uitgesteld. Dit hangt samen met het vraagstuk over de toekomst van het primair onderwijs in cluster Zuid (De Blesse en Steggerda). Het onderhoud is op minimaal niveau uitgevoerd.  

Onderwijsbeleid en leerlingzaken
Voor het leerlingenvervoer is € 41.000 minder uitgegeven dan begroot. Het budget leerlingenvervoer is bij de voorjaarsnota met € 50.000 opgehoogd. Naar nu blijkt was een verhoging van slechts €10.000 voldoende geweest. In tegenstelling tot de verwachting bij de voorjaarsnota is het aantal leerlingen ongeveer gelijk gebleven en is de  kilometerprijs niet verhoogd. Verder hebben we te maken met lagere kosten onderhoud aan de peuterspeelzalen.

Baten
Onderwijshuisvesting
Geen opmerkingen

Onderwijsbeleid en leerlingzaken
Geen opmerkingen

Mutaties reserves
De mutatie betreft een onttrekking uit de algemene reserve. Het is voor de huisvestingskosten van de peuterspeelzaal in Noordwolde (€ 18.000). 

						x € 1.000
Investeringen	Oorspr. krediet	Actueel krediet 2017	Realisatie 2017	Restant 31/12/2017	Overschot / tekort	Naar 2018
Onderwijsleerpakket	128	65	65	-	-	-
Totaal	128	65	65	-	-	-

Het krediet is gebruikt om voor twee scholen  een onderwijsleerpakket aan te schaffen.

				Bedragen x1000
Exploitatie	Rekening 2017	Actuele begroting 2017	Primitieve begroting 2017	Verschil begroot - werkelijk
Lasten
5.1 Sportbeleid en activering	581	560	551	-21
5.2 Sportaccommodaties	1.096	1.122	1.287	25
5.3 Cultuurpresentatie, cultuurproductie en cultuurparticipatie	339	404	376	65
5.4 Musea	76	76	76	-
5.5 Cultureel erfgoed	116	118	113	2
5.6 Media	442	443	442	1
5.7 Openbaar groen en (openlucht) recreatie	171	171	168	-
Totaal Lasten	2.821	2.894	3.014	72
Baten
5.1 Sportbeleid en activering	-20	-15	-72	5
5.2 Sportaccommodaties	-458	-450	-445	8
5.5 Cultureel erfgoed	-2	-	-	2
5.7 Openbaar groen en (openlucht) recreatie	-22	-30	-30	-8
Totaal Baten	-503	-495	-548	8
Gerealiseerd saldo van baten en lasten	-2.318	-2.398	-2.466	-80
Toevoegingen
0.10.5 Mutatie reserve	100	100	100	-
Mutaties reserves	-100	-100	-100	-
Gerealiseerd resultaat	-2.218	-2.298	-2.366	-80

Jaarrekening 2017 ten opzichte van de actuele begroting 2017
Het nadelig saldo van baten en lasten is € 80.000 lager dan begroot. De lasten zijn lager (voordeel € 72.000) en de baten zijn hoger (voordeel € 8.000).

Lasten
Cultuurpresentatie, cultuurproductie en cultuurparticipatie
Er zijn voor € 39.000 minder subsidieaanvragen geweest voor muziekonderwijs. Verder is er € 26.000 minder uitgegeven aan subsidies voor cultuurbevordering. Voor Culturele Hoofdstad 2018 is nog een budget over van € 15.000 dat nog nodig is voor de lokale initiatieven in 2018.

Op de overige taakvelden in dit programma zitten nagenoeg geen afwijkingen.

Baten
Geen opmerkingen.

Mutaties reserves
De mutatie betreft een storting in de reserve onderhoud gebouwen (€ 100.000). 

						x € 1.000
Investeringen	Oorspr. krediet	Actueel krediet 2017	Realisatie 2017	Restant 31/12/2017	Overschot / tekort	Naar 2018
Renovatie/verbouw 't vlechtwerk	130	28	-	28	-	28
CV ketel Nije Steense	33	33	34	- 1	- 1	-
Ventilatiesysteem Olde Steense	85	85	90	- 5	- 5	-
Totaal	248	146	124	22	- 6	28

Renovatie/verbouw 't vlechtwerk
Eind 2017 is gestart met de aanpassing van het binnenklimaat in de kantoorruimten van de Gebiedsteams. Het koel/ventilatiesysteem en de verwarming worden aangepast. Afronding wordt verwacht in het eerste kwartaal 2018.

CV ketel Nije Steense
De oude cv-ketels zijn vervangen door een zonneboiler. Met deze zonneboiler wordt 70% van het warm water van het douchewater verwarmd. Dit levert een aanzienlijke energiebesparing en CO2 reductie op.

Ventilatiesysteem Olde Steense
In de sporthal de Olde Steense is het ventilatiesysteem van de hal en de kleedkamers vervangen door een ventilatie voorzien van warmte-terug-win systeem.

				Bedragen x1000
Exploitatie	Rekening 2017	Actuele begroting 2017	Primitieve begroting 2017	Verschil begroot - werkelijk
Lasten
0.8 Overige baten en lasten	2	2	-	-
6.1 Samenkracht en burgerparticipatie	1.828	1.856	1.750	29
6.2 Wijkteams	1.100	1.183	1.239	83
6.3 Inkomensregelingen	9.343	9.254	8.699	-89
6.4 Begeleide participatie	6.082	6.098	6.220	16
6.5 Arbeidsparticipatie	843	1.057	980	213
6.6 Maatwerkvoorzieningen (WMO)	434	420	850	-13
6.71 Maatwerkdienstverlening 18+	4.740	4.123	5.004	-618
6.72 Maatwerkdienstverlening 18-	6.159	3.828	3.726	-2.332
6.81 Geëscaleerde zorg 18+	253	336	540	83
6.82 Geëscaleerde zorg 18-	1.046	775	353	-270
Totaal Lasten	31.831	28.933	29.362	-2.898
Baten
6.1 Samenkracht en burgerparticipatie	-224	-227	-356	-3
6.3 Inkomensregelingen	-6.620	-7.021	-7.118	-401
6.5 Arbeidsparticipatie	-287	-102	-23	185
6.6 Maatwerkvoorzieningen (WMO)	-392	-470	-470	-78
6.72 Maatwerkdienstverlening 18-	-4	-	-	4
6.82 Geëscaleerde zorg 18-	-129	-	-	129
Totaal Baten	-7.655	-7.820	-7.966	-165
Gerealiseerd saldo van baten en lasten	-24.176	-21.112	-21.396	3.064
Onttrekkingen
0.10.6 Mutatie reserve	34	64	-	30
Mutaties reserves	34	64	-	30
Gerealiseerd resultaat	-24.210	-21.176	-21.396	3.034

Jaarrekening 2017 ten opzichte van de actuele begroting 2017
Het nadelige saldo van baten en lasten is € 3.094.000 hoger dan begroot. De lasten zijn hoger (nadeel € 2.898.000) en de baten zijn lager (nadeel € 165.000).

Voor de toelichting op de lasten zijn de taakvelden samengevoegd per beleidsveld (zie tabel hieronder).
De baten staan apart genoemd.

Participatie
Het resultaat op de lasten van Participatie bedraagt bijna € 61.000. De lasten voor arbeidsparticipatie zijn € 213.000 lager uitgevallen vanwege een lager aantal trajecten en meer uitvoering in het team zelf.
De lasten voor inkomensregelingen zijn € 168.000 hoger vanwege een hoger aantal uitkeringen (bijna 550 begin 2017). Het aantal verstrekte uitkeringen is in 2017 uiteindelijk gedaald naar iets meer dan 500 eind 2017.

WMO
De lasten voor de WMO vallen bijna € 458.000 hoger uit dan begroot. De hogere lasten voor de WMO worden voornamelijk veroorzaakt op het onderdeel Begeleiding. Daarnaast is via SDF een afrekening Beschermd Wonen over 2017 ontvangen die leidt tot € 82.000 meer lasten.

Jeugdzorg
Op het beleidsveld Jeugdzorg zijn de lasten € 2.600.000 hoger uitgevallen dan begroot. Een groot deel van de hogere lasten zitten in nagekomen facturen over 2015 en 2016. Dit is in totaal bijna € 1.320.000.

Vanaf 1 januari 2018 mag de systematiek van DBC's (Diagnose Behandel Combinatie) niet meer gehanteerd worden. Een aantal zorgaanbieders heeft de afrekening van DBC's in haar productverantwoording 2017 opgenomen. Een aanzienlijk deel van de DBC's blijkt nog niet te zijn gefactureerd bij de gemeente. In de jaarrekening 2017 is voor bijna € 830.000 aan nog te betalen facturen voor DBC's over 2017 opgenomen.

De lasten voor een aantal regionale en bovenregionale voorzieningen zijn bijna € 340.000 hoger uitgevallen.
Zo heeft de gemeente voor het bovenregionaal aandeel voor zorg voor jonge mensen met een licht verstandelijke beperking bijna € 86.000 betaald. De gemeente betaalt ruim € 68.000 aan leegstand en beschikbare capaciteit bij Het Poortje, de jeugdinrichting voor ernstige gedragsproblemen.  De lasten voor Spoed4Jeugd, jeugdhulp in crisissituaties, bedragen ruim € 140.000, en zo zijn er nog een aantal rekeningen geweest.

Het resterende hogere bedrag aan lasten van € 120.000 ontstaat voor een belangrijk deel door de lasten van het Project Veiligheid Voorop. Zie voor dit onderwerp ook bij de baten.

Overig
Op de overige onderdelen van Programma 6 Sociaal domein zijn de lasten € 100.000 lager uit gevallen. Dit betreft met name het onderdeel Wijkteams. Onder het taakveld Samenkracht en burgerparticipatie zijn ook deels de kosten van Bestemming Noordwolde fase 4 verantwoord. Voor dit project hebben we in totaliteit ruim € 232.000 uitgegeven. De eindafrekening naar de provincie hebben we eind februari 2018 opgestuurd. Dit in verband met de definitieve subsidievaststelling. In de totale kosten is ruim € 71.000 begrepen aan interne kosten. Het overige deel van € 161.000 betreft uitbesteed werk. Van dit bedrag is € 130.000 opgenomen onder dit taakveld en € 31.000 onder het taakveld Volksgezondheid in programma 7. 

Mutaties reserves
De mutatie betreft een onttrekking uit de algemene reserve. Het is voor de kosten van bestemming Noordwolde fase 4 (€ 34.000).  In de begroting 2017 is verder nog een onttrekking geraamd aan de algemene reserve (€ 30.000) voor voorzieningen in een participatiesamenleving. Dit project loopt door naar 2018 .

Toelichting per beleidsveld:	Rekening 2017	Begroting 2017	Verschil 2017
Participatie:
Arbeidsparticipatie	843.450	1.056.907	213.457
Begeleide participatie	6.082.449	6.098.028	15.579
Inkomensregelingen	9.200.608	9.032.390	-168.218
Subtotaal Participatie	16.126.506	16.187.325	60.819
WMO:
Geëscaleerde zorg 18+	253.334	335.884	82.550
Maatwerkdienstverlening 18+	4.870.958	4.344.249	-526.709
Maatwerkvoorzieningen (WMO)	433.894	420.417	-13.477
Subtotaal WMO	5.558.186	5.100.550	-457.636
Jeugdzorg
Geëscaleerde zorg 18-	1.045.704	775.468	-270.236
Maatwerkdienstverlening 18-	6.159.361	3.827.704	-2.331.657
Totaal Jeugdzorg	7.205.064	4.603.172	-2.601.892
Overig:
Samenkracht en burgerparticipatie	1.839.747	1.856.260	16.513
Wijkteams	1.099.832	1.183.169	83.338
Overige baten en lasten	1.687	2.049	362
Subtotaal Overig:	2.941.265	3.041.478	100.213
Totaal generaal Programma 6 Lasten	31.831.022	28.932.525	-2.898.497

Voor de toelichting op de baten zijn de taakvelden samengevoegd per beleidsveld (zie tabel hieronder).
De lasten staan apart genoemd.

Participatie
De baten voor het beleidsveld Participatie zijn € 216.000 lager uitgevallen.

Voor het onderdeel Arbeidsparticipatie zijn de baten € 185.000 hoger. Dit wordt veroorzaakt door ESF-afrekeningen uit eerdere jaren en ontvangen gelden voor inburgering.
De ontvangen gelden voor inburgering hebben deels betrekking op 2018 en 2019.

De lagere baten voor de inkomensregelingen van € 401.000 zijn incidenteel. Dit nadeel ontstaat door een omissie in het historisch bepaalde deel van de inkomensregelingen.
De rijksbijdrage van 2017 is voor een belangrijk deel gebaseerd op de gemeentelijke verantwoording 2015.

WMO
De lagere baten op de WMO van € 78.000 ontstaan vrijwel volledig door lagere ontvangen eigen bijdragen.

Jeugdzorg
De hogere baten op Jeugdzorg  van € 132.000 hebben vooral te maken met de bijdrage van de Provincie voor het Project Veiligheid Voorop. Zie voor dit onderwerp ook bij de lasten.

Toelichting per beleidsveld:	Rekening 2017	Begroting 2017	Verschil 2017
Participatie:
Arbeidsparticipatie	286.631	101.867	184.764
Begeleide participatie	0	0	0
Inkomensregelingen	6.620.014	7.021.187	-401.173
Subtotaal Participatie	6.906.645	7.123.054	-216.409
WMO:
Geëscaleerde zorg 18+	0	0	0
Maatwerkdienstverlening 18+	0	0	0
Maatwerkvoorzieningen (WMO)	392.087	470.000	-77.913
Subtotaal WMO	392.087	470.000	-77.913
Jeugdzorg
Geëscaleerde zorg 18-	128.940	0	128.940
Maatwerkdienstverlening 18-	3.723	0	3.723
Totaal Jeugdzorg	132.663	0	132.663
Overig:
Samenkracht en burgerparticipatie	223.775	227.163	-3.388
Wijkteams	0	0	0
Overige baten en lasten	0	0	0
Subtotaal Overig:	223.775	227.163	-3.388
Totaal generaal Programma 6 Baten	7.655.170	7.820.217	-165.047

						x € 1.000
Investeringen	Oorspr. krediet	Actueel krediet 2017	Realisatie 2017	Restant 31/12/2017	Overschot / tekort	Naar 2018
Vervangen dak MFC Vlechtwerk	325	30	30	-	-	-
Totaal	325	30	30	-	-	-

Vervangen dak MFC 't Vlechtwerk
De werkzaamheden zijn afgerond in 2017. Om te voldoen aan de arbo-eisen tijdens dakwerkzaamheden is een valbeveiligingssysteem aangelegd.

				Bedragen x1000
Exploitatie	Rekening 2017	Actuele begroting 2017	Primitieve begroting 2017	Verschil begroot - werkelijk
Lasten
7.1 Volksgezondheid	1.136	1.305	1.184	170
7.2 Riolering	2.124	2.129	2.116	5
7.3 Afval	2.845	2.438	2.375	-407
7.4 Milieubeheer	573	636	635	63
7.5 Begraafplaatsen en crematoria	226	221	229	-5
Totaal Lasten	6.903	6.730	6.540	-174
Baten
7.2 Riolering	-1.807	-1.778	-1.778	28
7.3 Afval	-3.127	-2.687	-2.687	441
7.5 Begraafplaatsen en crematoria	-125	-136	-136	-11
Totaal Baten	-5.059	-4.601	-4.601	458
Gerealiseerd saldo van baten en lasten	-1.844	-2.129	-1.939	-284
Toevoegingen
0.10.7 Mutatie reserve	-	132	132	132
Onttrekkingen
0.10.7 Mutatie reserve	768	812	736	44
Mutaties reserves	768	680	604	-88
Gerealiseerd resultaat	-2.612	-2.809	-2.542	-196

Jaarrekening 2017 ten opzichte van de actuele begroting 2017
Het nadelig saldo van baten en lasten is € 284.000 lager dan begroot. De lasten zijn hoger (nadeel € 174.000) en de baten zijn hoger (voordeel € 458.000).

Lasten

Volksgezondheid
Het incidentele budget voor Gezond in de Stad en Jongeren op Gezond Gewicht (GIDS/JOGG) is nog niet volledig besteed in 2017. Voor Bestemming Noordwolde fase 4 is € 31.000 uitgegeven. Het restant op het budget voor GIDS/JOGG bedraagt € 138.000 en is nog bestemd voor activiteiten in 2018 (bijvoorbeeld inzet in wijk Meulepolle en gezondheidsbevorderaar). 

Afval
De lasten op het taakveld afval laten een forse overschrijding zien van € 407.000. Dit wordt veroorzaakt door de nascheidingskosten van kunststoffen en drankenkartons uit het huishoudelijk restafval (€ 288.000). Voor deze nascheiding krijgen wij een vergoeding van de stichting Nedvang (NEDerland Van Afval Naar Grondstof). De extra kosten voor het nascheiden van kunststoffen en drankenkartons uit het huishoudelijk restafval worden hiermee afgedekt.

Milieubeheer
Het positieve saldo van € 63.000 op de lasten van dit taakveld worden voornamelijk veroorzaakt door de lagere bijdrage ad € 33.000 voor de FUMO (Friese Uitvoeringsdienst Milieu en Organisatie).
Daarnaast is de bijdrage die wij aan de gemeente Opsterland betalen voor de inzet van de afdeling VTH (Vergunningverlening, Toezicht en Handhaving) € 40.000 lager dan begroot. Dit komt onder andere doordat er minder specifieke adviezen van derden nodig waren. 

Baten

Afval
De baten voor afval zijn € 441.000 hoger dan begroot. De vergoeding voor het nascheiden van kunststoffen bedraagt € 330.000. Deze opbrengst was niet geraamd. Verder is er een niet geraamde bijdrage ontvangen van € 30.000 in het kader van de landelijke aanpak zwerfafval.  Het brengstation heeft een hogere opbrengst van € 46.000 gegenereerd dan vooraf verwacht. Onze inwoners maken steeds meer gebruik van het brengstation. Ook de opbrengsten van de afvalstoffenheffing zijn hoger dan begroot vanwege het toegenomen aantal huishoudens die de heffing betalen. 

Extra toelichting op afval en riolering

Exploitatie afvalinzameling
Uitgangspunt is een 100% kostendekking. Voor 2017 zijn de tarieven gelijk gebleven aan het voorgaande jaar. De werkelijke exploitatie sluit nu met een tekort van ruim € 187.000 die wordt onttrokken aan de reserve afvalstoffenverwijdering.  Zie hiervoor ook de paragraaf Lokale heffingen. 

Exploitatie riolering
Uitgangspunt is een 100% kostendekking. Voor 2017 zijn de tarieven verhoogd op basis van het GRP (Gemeentelijk RioleringsPlan). Op begrotingsbasis sluit de exploitatie riolering met een nadelig exploitatieresultaat van € 463.000. Het werkelijke exploitatieresultaat sluit met een tekort van € 450.000. Met name in de kapitaallasten zit een voordeel omdat nog niet alle geplande investeringen zijn afgerond. Voor het nadelig resultaat doen wij een beroep op de reserve vervanging/onderhoud riolering. 

Mutaties reserves
De mutaties betreffen een onttrekking aan de reserve afvalstoffenverwijdering en de reserve vervanging/onderhoud riolering. Het is voor de opvang van het nadelig exploitatieresultaat (respectievelijk € 187.000 en € 450.000).  Daarnaast is een onttrekking gedaan aan de algemene reserve (€ 131.000) voor Gezond in de Stad (GIDS-gelden).

						x € 1.000
Investeringen	Oorspr. krediet	Actueel krediet 2017	Realisatie 2017	Restant 31/12/2017	Overschot / tekort	Naar 2018
Aanleg hemelwaterriool 2016	132	119	2	117	-	117
Aanleg hemelwaterriool 2017	255	255	97	158	-	158
Vervanging riolering 2017	273	273	130	143	-	143
Stedelijke wateropgave Wolvega-zuid 2016	650	291	255	36	-	36
w.o. aankoop grond Wolvega-Zuid	-	60	60	-	-	-
Stedelijke wateropgave Wolvega-zuid 2017	50	50	-	50	-	50
Vervangen rioolgemalen (electromechanisch) 2016	210	118	115	3	3	-
Vervangen rioolgemalen (electromechanisch) 2017	182	182	171	11	11	-
Scania zijlader translift	270	270	219	51	51	-
Ondergrondse containers	70	70	-	70	70	-
Totaal	2.092	1.688	1.049	639	135	504

Aanleg hemelwaterriool
Langs een deel van de Markeweg wordt een hemelwaterriool aangelegd. Er wordt begonnen met de uitvoering nadat het Wetterskip de afvoerende sloot onder schouw heeft gebracht. Het gaat hier om een particuliere sloot en daarom wordt een lange besluitvormingsprocedure bij het Wetterskip verwacht. We gaan er vanuit dat deze in 2018 is afgerond.
In een aantal straten in Noordwolde wordt de riolering vervangen. Gelijktijdig met het vervangen van de riolering wordt er een regenwaterriool aangelegd. De werkzaamheden zijn afgestemd met de woningstichting. Deze gaat in de Ds. Reitsmastraat en de Ds. van der Tuukstraat een aantal woningen slopen en herbouwen. Omdat er all-electric (energie nul) woningen terugkomen, heeft de voorbereiding van de nutsbedrijven iets meer tijd gekost. Ook zijn de nutsbedrijven later gestart dan gepland. Hierdoor konden wij het werk pas in de tweede helft van 2017 aanbesteden. Het werk wordt begin april 2018 opgeleverd.

Vervanging riolering
Zie verklaring bij "aanleg hemelwaterriool" voor wat betreft de toelichting op het werk in Noordwolde.

Stedelijke wateropgave Wolvega-Zuid
Het project wordt in twee fasen uitgevoerd. Het deel ten noorden van de Lende is in 2017 uitgevoerd. Het tweede deel, de afwatering van de polder ten zuiden van de Lende, wordt eind eerste kwartaal 2018 opgeleverd. Daarna vindt de afrekening met de provincie plaats.

Vervangen rioolgemalen (elektromechanisch)
In 2017 is de renovatie van het gemaal Struikheide afgerond en is het lozingspunt van de bergbezinkleiding Lepeltjesheide verplaatst. Daarnaast is de pompput van het gemaal Groene Zoom in Boijl vervangen en is het rioolgemaal in Nijeholtpade gerenoveerd. In Munnekeburen, Scherpenzeel, Langelille en Spanga 36 zijn de  minigemalen gerenoveerd.

Scania zijlader translift
In 2017 is de huisvuilauto met translift-zijlader opbouw, bouwjaar 2007, vervangen door een nieuwe opbouw. De aankoop is binnen het beschikbare krediet uitgevoerd. 

Ondergrondse containers
In 2017 is besloten de ondergrondse containers via een huurkoop constructie aan te leggen. De te betalen jaarlijkse bijdrage loopt via de exploitatie afvalinzameling. We doen geen beroep meer op het investeringskrediet. 

				Bedragen x1000
Exploitatie	Rekening 2017	Actuele begroting 2017	Primitieve begroting 2017	Verschil begroot - werkelijk
Lasten
0.3 Beheer overige gebouwen en gronden	686	304	140	-382
8.1 Ruimtelijke ordening	559	685	471	126
8.2 Grondexploitatie (niet bedrijventerreinen)	1.346	1.707	1.716	361
8.3 Wonen en bouwen	1.163	1.116	1.076	-46
Totaal Lasten	3.754	3.812	3.403	58
Baten
0.3 Beheer overige gebouwen en gronden	-677	-373	-15	304
8.1 Ruimtelijke ordening	-19	-	-	19
8.2 Grondexploitatie (niet bedrijventerreinen)	-1.346	-1.716	-1.716	-370
8.3 Wonen en bouwen	-544	-533	-603	11
Totaal Baten	-2.586	-2.623	-2.334	-37
Gerealiseerd saldo van baten en lasten	-1.168	-1.189	-1.069	-21
Onttrekkingen
0.10.8 Mutatie reserve	87	148	-	61
Mutaties reserves	87	148	-	61
Gerealiseerd resultaat	-1.255	-1.337	-1.069	-82

Jaarrekening 2017 ten opzichte van de actuele begroting 2017
Het nadelig saldo van baten en lasten is € 21.000 lager dan begroot. De lasten zijn lager (voordeel € 58.000) en de baten zijn lager (nadeel € 37.000).

Lasten

Beheer overige gebouwen en gronden
De lasten voor dit taakveld vallen hoger uit dan begroot. Dit heeft te maken met het afboeken van de boekwaarden van twee panden. Het gaat enerzijds om de Meulewiek 2 / Gelde 10a te Noordwolde (nadeel € 251.000). Zoals al bij de najaarsnota aangegeven, hebben wij het pand Meulewiek/Gelde 10a in de verkoop gezet. Ten tijde van de najaarsnota waren er wel gegadigden, maar was er nog weinig concreet. Inmiddels hebben wij het pand verkocht, waardoor de boekwaarde is afgeboekt. De verkoopopbrengst ligt net iets lager dan de boekwaarde, waardoor er netto een klein verlies is. Anderzijds gaat het om het pand aan de Sportlaan 25. Er is in 2017 besloten om over te gaan tot sluiting van deze locatie voor de opvang van statushouders en over te gaan tot het slopen van dit pand. Een langere openstelling bleek niet noodzakelijk, waardoor het pand zijn functie verloor. De boekwaarde van het pand is in 2017 afgeboekt (nadeel € 103.000).

De sloopkosten voor de Sickengastraat 4a-6 vallen hoger uit dan vooraf begroot (nadeel € 72.000). Tijdens de sloopwerkzaamheden bleek dat er in het pand meer asbest aanwezig was dan uit de onderzoeken naar voren kwam. Dit heeft geleid tot extra saneringen. Daarnaast zijn er kosten gemaakt voor het wijzigen van de bestemming en voor acties voortkomend uit het flora en fauna onderzoek. De sloop van het pand Buurthuisstraat 5 is nog niet uitgevoerd. Het geraamde budget wordt meegenomen naar 2018. Voor 2017 levert dit een voordeel op van € 59.000 ten opzichte van de begroting.  

Ruimtelijke ordening
Via de voorjaarsnota is extra budget beschikbaar gesteld voor het versneld opstellen van de omgevingsvisie. Dit op verzoek van de raad. In 2017 is veel energie gestoken in het opstellen van deze visie. Het beschikbare budget is niet volledig besteed. Het nog niet bestede deel (€ 31.000) willen we meenemen naar 2018. Daarnaast is er een voordeel van € 78.000 op de doorbelaste loonkosten. 

Grondexploitatie (niet bedrijventerreinen)
Taakveld 8.2 Grondexploitatie niet bedrijventerreinen gaat om bouwgronden voor woningen.
De woningterreinen in dit taakveld wordt toegelicht in de paragraaf grondbeleid en onder toelichting op de balans onder voorraad (vlottende activa).

Wonen en bouwen
Op dit taakveld is een overschrijding van de lasten te zien van € 46.000. Deze wordt veroorzaakt door een betaling in de afwikkeling van het project voormalige zuivelfabriek in Steggerda. In dit project moest nog een betaling worden gedaan aan de woningstichting. Via de provincie is hier deels een vergoeding voor ontvangen, deze is verantwoord onder de baten. Per saldo sluiten baten en lasten met het begrote bedrag. 
Daarnaast is er een overschrijding van € 24.000 op de doorbelaste kosten vanuit VTH (Vergunning Toezicht en Handhaving). Om te voorkomen dat bedrijven/inwoners niet tijdig geholpen konden worden is een beroep gedaan op zowel het eigen personeel als de ingehuurde capaciteit om te voorkomen dat de doorlooptijd van vergunningaanvragen te lang ging duren. Hierdoor zijn meer kosten gemaakt dan begroot.

Baten

Beheer overige gebouwen en gronden
Zoals bij de lasten al is aangegeven, is het pand Meulewiek 2/Gelde 10a verkocht voor € 240.000. Met deze verkoop was in de begroting geen rekening gehouden, omdat onduidelijk was of wij het pand wel in 2017 zouden kunnen verkopen. Daarnaast is er een ontvangst van € 44.000 geboekt in het kader van de asielzoekers die gehuisvest zijn in het Bornego. Hiervoor ontvangen wij een vergoeding van het COA (Centraal Orgaan opvang Asielzoekers).

Grondexploitatie (niet bedrijventerreinen)
Taakveld 8.2 Grondexploitatie niet bedrijventerreinen gaat om bouwgronden voor woningen.
De woningterreinen in dit taakveld wordt toegelicht in de paragraaf grondbeleid en onder toelichting op de balans onder voorraad (vlottende activa).

Mutaties reserves.
De mutaties betreffen een onttrekking uit de algemene reserve. Het is voor de sloop van de Sickengastraat (€ 80.000) en voor de strategische visie gebouwenbeheer (€ 5.000) en voor de aanleg van snel internet (€ 2.000). In de begroting 2017 is voor de laatste twee projecten een onttrekking geraamd van respectievelijk € 38.000 en € 30.000. De kosten van snel internet worden grotendeels gemaakt in 2018.  Voor de strategische visie gebouwenbeheer doen we geen beroep meer op de algemene reserve. 

				Bedragen x1000
Exploitatie	Rekening 2017	Actuele begroting 2017	Primitieve begroting 2017	Verschil begroot - werkelijk
Lasten
0.5 Treasury	2.316	2.234	2.234	-81
0.61 OZB woningen	172	142	142	-30
0.62 OZB niet-woningen	148	142	142	-6
0.64 Belastingen overig	1.429	1.430	1.430	1
3.4 Economische promotie	56	58	58	2
Totaal Lasten	4.120	4.006	4.006	-115
Baten
0.5 Treasury	-3.338	-3.363	-3.304	-24
0.61 OZB woningen	-3.076	-3.067	-2.917	9
0.62 OZB niet-woningen	-1.810	-1.824	-1.774	-14
0.64 Belastingen overig	-2.727	-2.734	-1.437	-6
0.7 Algemene uitkering en overige uitkeringen gemeentefonds	-40.548	-40.748	-39.636	-200
3.4 Economische promotie	-187	-187	-144	-
Totaal Baten	-51.686	-51.923	-49.212	-236
Resultaat	47.566	47.917	45.207	351

Jaarrekening 2017 ten opzichte van de actuele begroting 2017
Het voordelig saldo van baten en lasten is € 351.000 lager dan begroot. De lasten zijn hoger (€ 115.000) en de baten zijn lager (€ 236.000).

Lasten en baten 
Treasury
Op het taakveld treasury worden de externe rentelasten over de korte en lange financiering als last verantwoord. Vervolgens wordt de rente die aan de grondexploitatie moet worden doorberekend en de werkelijk aan taakvelden toegerekende rente (renteomslag) als negatieve last op het taakveld treasury verantwoord. Door deze manier van verantwoorden resteert met betrekking tot de rente op het taakveld treasury uiteindelijk het renteresultaat (eenvoudig gezegd: het saldo tussen de rente die is doorberekend aan de taakvelden en de werkelijk te betalen rente). Het positieve renteresultaat bedraagt over 2017 € 938.000. Dit is ontstaan omdat we voor 2017 nog een renteomslagpercentage hanteren van 4%. Het percentage dat we werkelijk aan rente betalen ligt lager (zie paragraaf financiering).   

Naast de rentelasten en -baten wordt op dit taakveld ook de dividenduitkeringen verantwoord. We hebben € 107.000 ontvangen, voornamelijk is dat van de Bank Nederlandse Gemeenten (BNG). Van Enexis ontvangen we geen dividenduitkering meer. Door de verkoop van de aandelen zijn alle rechten daarop overgegaan naar de koper. 

Baten
Algemene uitkering en overige uitkeringen gemeentefonds
De opgenomen gemeentefondsuitkering is gebaseerd op de december-circulaire 2017. Bij de september-circulaire 2017 hebben we al aangegeven dat de algemene uitkering 2017 iets nadeliger is dan de raming uit de najaarsnota 2017. Dit als gevolg van (lagere) rijksuitgaven. De systematiek die het rijk hanteert bij het gemeentefonds is "samen de trap op en samen de trap af". Dat houdt in dat de omvang van het gemeentefonds is gekoppeld aan de rijksuitgaven. Stijgen de uitgaven van het rijk dan is het gemeentefonds hoger. Omgekeerd is ook het geval, een daling van de rijksuitgaven betekent minder geld in het gemeentefonds. De december-circulaire 2017 bevestigt het beeld van de september-circulaire. Over het jaar 2017 ontvangen we € 151.000 minder dan geraamd bij de najaarsnota 2017. Een afrekening over de jaren 2015 en 2016 van € 49.000 komt daar nog bovenop.  Totaal dus € 200.000 (€ 151.000 + € 49.000) minder dan geraamd. 

		x € 1.000
Gemeentefonds ( - = nadelig)		2017
Raming conform Najaarsnota 2017
Algemene uitkering 2017		25.931
Integratie-uitkering Sociaal domein 2017		14.684
Eerste afrekening over 2016		133
Totaal raming gemeentefonds		40.748
December-circulaire 2017
Algemene uitkering		25.792
Integratie-uitkering Sociaal domein		14.672
Eerste afrekening over 2016		133
Totaal gemeentefonds 2017		40.597
Tweede afrekening 2016		- 83
Eindafrekening 2015		34
Totaal in jaarrekening 2017		40.548

In het onderdeel "herziening BBV"  zijn we al ingegaan op de wijzigingen van de begrotingsvoorschriften. Onderdeel daarvan is een apart overzicht van de kosten van de overhead.

De definitie van overhead luidt:
Alle kosten die samenhangen met de sturing en ondersteuning van de medewerkers in het primaire proces.

Bedrijfskosten die direct betrekking hebben op activiteiten die gericht zijn op de externe klant zijn dus geen overhead maar in de betreffende taakvelden opgenomen. En de bedrijfskosten die niet direct aan de taakvelden kunnen worden toegerekend, zijn de overheadkosten en betreffen personele kosten, huisvesting, ICT, communicatie en nog wat overige bedrijfsvoeringskosten.

Toerekening aan kostendekkende activiteiten
Alle directe kosten zijn rechtstreeks toegerekend aan de taakvelden. Voor taakvelden waar kostendekkende tarieven het uitgangspunt zijn, zoals bij de exploitatie afvalinzameling en riolering, wordt een opslag voor de overheadkosten toegepast. De opslag is een percentage van de directe salariskosten. De overhead waarmee wij hebben gerekend is 106%.

Overhead		Werkelijk 2017	Actuele begroting 2017	Verschil begroot - werkelijk
overhead	Personeel	5.655	6.042	387
	Huisvesting	1.373	1.385	12
	ICT	508	281	-228
	Overige bedrijfsvoeringskosten	201	378	177
	Communicatie	70	90	19
Totaal overhead		7.808	8.176	368
exploitatieontlastend	Toerekening aan kostendekkende activiteiten	-894	-870	24
Totaal exploitatieontlastend		-894	-870	24
Totaal		6.914	7.306	392

Personeel:
Op de personele overheadkosten is een positief saldo gerealiseerd op de loonkosten (voordeel € 580.000) als gevolg van minder inzet van personeel. Er zijn wel meer kosten gemaakt voor het opleiden en ontwikkelen van het personeel (nadeel € 110.000). Tevens is er een overschrijding van het budget voor de WW en bovenwettelijke WW / WIA uitkering (nadeel € 117.000). 

Huisvesting:
Ten aanzien van de gemeentewerf zijn er geen onderhoudswerkzaamheden vanuit het Meerjaren Onderhouds Plan (MOP) uitgevoerd. Eind 2017 is opdracht gegeven om de MOPS van gemeentelijke gebouwen, waaronder ook de gemeentewerf, te actualiseren. In 2018 zal gewerkt worden volgens de aangepaste planningen. Er is dit jaar iets minder onderhoud uitgevoerd dan we gepland hadden. 

ICT:  
Er is een nabetaling over 2016 geweest aan de gemeente Ooststellingwerf van €46.000. De onderuitputting kapitaallasten is bij de voorjaarsnota wel verwerkt bij de lasten, maar er is verzuimd om ook de te ontvangen bijdrage van Ooststellingwerf en Opsterland te verlagen, nadeel € 100.000. De doorbelasting van de ICT kosten naar de taakvelden is € 74.000 lager uitgevallen dan begroot door lagere kosten voor hard- en software. Dit laatste is een voordeel voor de taakvelden en een nadeel voor de overhead.

Overige bedrijfsvoeringskosten:
De budgetten van Groen in Bedrijf zijn niet volledig besteed in 2017. Dit verklaart het positieve saldo.

						x € 1.000
Investeringen	Oorspr. krediet	Actueel krediet 2017	Realisatie 2017	Restant 31/12/2017	Overschot / tekort	Naar 2018
Vervanging hard- en software 2015	535	178	42	136	136	-
Vervanging hard- en software 2016	486	389	254	135	-	135
Vervanging automatisering 2017	150	150	-	150	-	150
Informatiseringsbeleid 2015	450	15	6	9	9	-
Informatiseringsbeleid 2016	450	150	53	97	52	45
Informatiseringsbeleid 2017	450	450	65	385	332	53
INUP 2016	217	122	17	105	-	105
ICT backoffice Sociaal Domein	69	67		67	67	-
Subsidievolgsysteem	40	40	-	40	40	-
Subtotaal I&A	2.847	1.561	437	1.124	636	488
Uitbreiding gemeentewerf	-	1.073	408	665	-	665
Plaatsing zonnepanelen gemeentewerf	-	75	-	75	-	75
Noodstroomvoorziening	80	80	6	74	-	74
Tractie 2017	180	180	107	73	23	50
Totaal	3.107	2.969	958	2.011	659	1.352

Vervanging hard- en software 2015
Alle vervangingen zijn afgerond. Het krediet kan definitief worden afgesloten.

Vervanging hard-en software 2016
Het krediet wordt afgesloten en het restant van € 135.000 wordt toegevoegd aan het vervangingskrediet van 2018. Dit is nog nodig voor vervanging van een aantal netwerk switches. We verwachten daarvoor € 30.000 uit te geven. Voor de migratie van de Document Management Systemen in OWO wordt in 2018 een opzet gemaakt voor de migratie van de data in de bestaande applicaties naar iDocumenten.  

Vervanging automatisering 2017
Het krediet wordt afgesloten en het restant van € 150.000 wordt toegevoegd aan het vervangingskrediet van 2018. Dit is nog bestemd voor facturen die in 2018 komen voor  in 2017 in gang gezette projecten. Dit betreft de vervanging van de OWO-intranetten en de vervanging van een aantal werkplekken. 

Informatiseringsbeleid 2015
Dit krediet kan definitief worden afgesloten.

Informatiseringsbeleid 2016
70% van de projecten zijn afgerond of is een verplichting voor aangegaan. Alsnog vervallen projecten zijn in het OWO counterpartoverleg vervangen door op de reservelijst staande projecten. Dit budget moet nog beschikbaar te blijven.

Informatiseringsbeleid 2017
Pepperflow is ingericht voor het proces “lean planning en control”, de dashboard dienstverlening is gerealiseerd en de inkooptool wordt momenteel vorm gegeven. Door meevallende kosten van deze projecten hebben ook hier projecten die op de reservelijst stonden, alsnog groen licht gekregen. In de loop van 2018 zullen de kosten hiervan nog uit dit budget worden gedekt.

INUP 2016
In 2017 is de aansluiting op MijnOverheid, de Berichtenbox, Landelijke Voorziening WOZ (LV-WOZ) koppeling BAG-WOZ en Basis Registratie Kadaster (BRK), gerealiseerd. Het budget zal beschikbaar moeten blijven om de nog resterende bouwstenen van I-NUP, die een doorstart hebben gemaakt naar de Digitale Agenda 2020 (DA2020) de komende jaren te kunnen realiseren.

ICT backoffice Sociaal Domein
Bij de voorjaarsnota 2017 is dit krediet beschikbaar gesteld. De  uitgaven zijn binnen het HEK Sociaal domein opgevangen. Het krediet kan daarom vervallen.                       

Subsidievolgsysteem
Bij de voorjaarsnota is een krediet toegekend ten behoeve van de aanschaf van een subsidievolgsysteem. Uit voortschrijdend inzicht blijkt dat de integratie van een subsidievolgsysteem binnen de bestaande (huidige) software de beste oplossing is. Dit krediet kan daarom vervallen.

Uitbreiding gemeentewerf en plaatsing zonnepanelen
De eerste paal is in november 2017 geboord, werkzaamheden verlopen volgens planning. Oplevering staat gepland medio april 2018.

Noodstroomvoorziening
De aanbesteding voor de noodstroomvoorziening is in 2017 opgestart en loopt nog door in 2018. Naar verwachting wordt de noodstroomvoorziening in april 2018 opgeleverd en in gebruik genomen.
Het resterende investeringskrediet € 74.000 over 2017 wordt doorgeschoven naar 2018.

Tractie 2017
In 2017 zijn er diverse auto's vervangen en nieuw aangeschaft ten behoeve van Groen in Bedrijf. Daarnaast is er een verplichting aangegaan voor tractie, waarbij de levering en facturering in 2018 zal plaats vinden. Daarom wordt voorgesteld om € 50.000 van het krediet 2017 mee te nemen naar 2018. 

Per 1 januari 2016 is de Verruiming Heffing Vennootschapsbelasting (VPB) voor publieke lichamen een feit. Dit houdt in dat ook gemeenten VPB moeten betalen op het moment dat ze activiteiten ondernemen waarvoor ze aangemerkt kunnen worden als ondernemer. We gaan er vooralsnog van uit dat dit soort activiteiten niet aanwezig zijn in onze gemeente, we hebben ook geen aangifte gedaan.

Er zijn dus geen cijfers om toe te lichten.

				x € 1.000
Overzicht onvoorziene uitgaven	Rekening 2017	Actuele begroting	Primitieve begroting	Verschil begroot - werkelijk
Stelpost algemene risiscobeheersing	0	0	500	0
Stelpost onvoorziene uitgaven	0	30	30	30
Stelpost Ombuigingen I	0	-82	-82	-82
Totaal	0	-52	448	-52

Stelpost algemene risicobeheersing
Het is niet nodig geweest om een beroep te doen op deze stelpost. Bij de najaarsnota 2017 is daarom besloten de stelpost algemene risicobeheersing vrij te laten vallen ten gunste van de exploitatie 2017.

Stelpost niet voorziene uitgaven
Er is in 2017 geen beroep gedaan op het bedrag voor de stelpost onvoorzien van € 30.000.

Stelpost Ombuigingen I
In 2017 zijn wel panden verkocht, maar het structurele voordeel hiervan  is pas in 2018 zichtbaar.

Onderstaande tabel bevat een overzicht van de overschrijdingen op programmaniveau in 2017 en een toelichting. De overschrijdingen vallen in de categorie 'onrechtmatig', maar tellen niet mee voor het oordeel (kadernota Rechtmatigheid, commissie BBV, 2017). We hebben vastgesteld dat deze overschrijdingen passen binnen het bestaande beleid en niet eerder bekend waren. Middels vaststelling van de jaarrekening worden deze overschrijdingen formeel door u geautoriseerd. 

Toelichting op de overschrijdingen per programma:

Programma 2
Bij het opstellen van de najaarsnota was nog onduidelijk hoe de kosten voor het afvoeren van slootspecie zich zouden ontwikkelen. Tijdens het aanleggen van de bermverhardingen in het laatste kwartaal 2017 in het buitengebied is gebleken dat op bepaalde plaatsen de zijkanten van de wegen aan het afbrokkelen waren. Noodreparaties waren per direct noodzakelijk. Deze noodreparaties hebben geleid tot een overschrijding van het beschikbare budget.

Programma 6
Bij de najaarsnota gingen we er nog van uit dat in programma 6 een overschot zou zijn aan het einde van het boekjaar. Daarom is toen ook € 527.000 vanuit dit programma ten gunste van het jaarrekeningresultaat geboekt. Als we dit niet hadden gedaan was de overschrijding echter nog steeds fors geweest, namelijk (€ 2.898-€ 527) = € 2.371. Ná de najaarsnota hebben zich een aantal niet voorziene ontwikkelingen voor gedaan die tot deze overschrijding op de lasten hebben geleid.
Een aanzienlijk deel van de facturen voor Jeugdzorg en WMO over 2017 zijn pas in de periode januari 2018 - april 2018 binnen gekomen (meer dan € 4 miljoen aan betalingen). 
Uit de productverantwoordingen 2017 van aanbieders van Jeugdzorg blijkt dat een aanzienlijk deel van de DBC's over 2017 nog niet in rekening is gebracht. In de jaarrekening 2017 is daarom voor € 830.000 aan nog te betalen facturen opgenomen.
Van het negatieve saldo  heeft € 1,3 miljoen betrekking op facturen over 2015 en 2016, € 1,3 miljoen heeft betrekking op het boekjaar 2017.

Programma 7
De afvoer van grof huishoudelijk afval (kunststoffen) is duurder geworden dan we hadden verwacht. Dit was bij het opstellen van de najaarsnota nog niet bekend. Daar staat bij de baten echter ook een hogere vergoeding van de stichting Afvalfonds tegenover. 

Overzicht algemene dekkingsmiddelen
De overschrijding betreft de rentekosten van verstrekte geldleningen. Dit is ontstaan doordat de werkelijke rente op een andere manier is toegerekend dan de geraamde rente. Bij de baten is hetzelfde bedrag opgenomen, dus per saldo budgettair neutraal. Dit betreft een administratief verschil.

				x € 1.000
Overzicht overschrijdingen	Rekening 2017	Actuele begroting 2017	Primitieve begroting 2017	Overschrijding
2. Verkeer, Wegen, Water en Groen	5.497	5.311	5.274	- 186
6. Maatschappelijke en Sociale Voorzieningen	31.831	28.933	29.362	- 2.898
7. Volksgezondheid en Milieu	6.903	6.730	6.540	- 173
Overzicht algemene dekkingsmiddelen	4.120	4.006	4.006	- 114
				- 3.371