Jaarrekening op hoofdlijnen

In dit hoofdstuk treft u in het kort het financiële beeld over 2017 aan. De leidraad voor de af te leggen verantwoording is de door de raad vastgestelde programmabegroting 2017. Deze loopt als rode draad door de jaarstukken. Naast de inhoudelijke verantwoording leggen wij ook een financiële verantwoording af.

In de jaarrekening geven we inzicht in de financiële positie en de besteding van de middelen over 2017. We sluiten het jaar in financiële zin positief af. Het rekeningresultaat bedraagt € 796.000. Dit is € 2 miljoen minder dan waar we bij de najaarsnota van uitgingen. In de tabel op de volgende pagina staat het totaalbeeld over 2017 en de afwijkingen ten opzichte van de actuele begroting. 

Belangrijke speerpunten uit het coalitieakkoord en het collegeprogramma betreffen de verlaging  van onze schuldpositie, het versterken van het weerstandsvermogen en een stabiele lastendruk voor onze inwoners en ondernemers.

Naast de ambities en stabiele woonlasten voor onze inwoners, is het verbeteren van de schuldpositie ook een belangrijk speerpunt in deze bestuursperiode. Begin 2016 is onze leningenportefeuille volledig herzien. Daarnaast zijn begin 2017 de resterende door de gemeente verstrekte leningen aan de Woningstichting Weststellingwerf overgedragen met een achtervang via de Stichting Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW). Daarmee hebben we een beheersmaatregel op onze risico’s kunnen toepassen.

Een kengetal om de schuldpositie te bepalen, is de schuldratio. Het streven naar een lagere schuldratio (onder de 80%) wordt als zodanig ook genoemd in het coalitieakkoord. De schuldratio geeft aan welk deel van het gemeentelijk vermogen is gefinancierd door derden. De solvabiliteitsratio is een kengetal dat weergeeft welk deel van het gemeentelijk vermogen is gefinancierd met eigen vermogen. Beide ratio’s zijn met elkaar verbonden doordat ze samen altijd 100% zijn. In tegenstelling tot de schuldratio is de solvabiliteitsratio één van de verplichte kengetallen die wordt toegelicht in de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing. De schuldratio voldoet eind 2017 ruim aan deze norm (77,7%). Eind 2017 hebben we een solvabiliteit gerealiseerd van 22,3% .

In onze nota financieel beleid, die de raad eind 2016 heeft vastgesteld, hebben we een norm opgenomen ten aanzien van de minimale en maximale omvang van de financiële kengetallen, die met ingang van dit jaar verplicht worden opgenomen. De kengetallen hebben een signalerende functie, geven inzicht in de financiële positie en in de weerbaarheid en wendbaarheid van een gemeente.

Als aan één van de normen niet wordt voldaan, wil dat niet zeggen dat we financieel niet (langer) gezond zijn, maar is dat een mogelijke indicatie dat er (aanvullende) beheersmaatregelen moeten worden getroffen of herijkt. Met uitzondering van het kengetal voor de grondexploitaties voldoen alle andere kengetallen eind 2017 ruimschoots aan onze streefnorm.

We zijn er in geslaagd om de woonlasten voor onze inwoners voor het jaar 2017 onder het landelijk gemiddelde van 2016 te houden. Voor de onroerend-zaakbelastingen is voor 2017 geen verhoging doorgevoerd. Voor de leges, tarieven en overige heffingen is de verhoging 1% ten opzichte van 2016. Dit met uitzondering van de afvalstoffenheffing en de rioolheffing. Voor beide heffingen is het uitgangspunt een 100% kostendekking.  Het tarief voor de afvalstoffenheffing is niet gewijzigd en het tarief voor de rioolheffing is verhoogd met € 7,45 ten opzichte van 2016. De verhoging is gebaseerd op het vastgestelde Gemeentelijk Rioleringsplan. 

We doen geen voorstel tot afzonderlijke bestemming van het jaarresultaat. Wij stellen daarom voor het positieve resultaat van € 796.000 te storten in de algemene reserve.

					x € 1.000
Overzicht van baten en lasten	Rekening 2016	Rekening 2017	Actuele begroting	Primitieve begroting	Verschil begroot - werkelijk
Lasten
0 Bestuur en Organisatie	1.900	2.147	2.202	2.131	55 V
1 Openbare Orde en Veiligheid	1.248	1.429	1.436	1.457	7 V
2 Verkeer, Wegen, Water en Groen	3.739	5.497	5.311	5.274	- 186 N
3 Economische Zaken	83	605	696	672	91 V
4 Onderwijs	3.379	3.969	4.122	3.814	153 V
5 Sport, Cultuur en Recreatie	2.502	2.821	2.893	3.014	72 V
6 Maatschappelijke en Sociale Voorzieningen	25.657	31.831	28.933	29.362	- 2.898 N
7 Volksgezondheid en Milieu	5.821	6.904	6.730	6.540	- 174 N
8 Ruimtelijke Ordening en Volkshuisvesting	4.288	3.754	3.812	3.403	58 V
9 Financiën	19.167				-
Overzicht algemene dekkingsmiddelen		4.121	4.006	4.006	- 115 N
Overzicht kosten overhead		11.593	12.207	11.791	614 V
Overzicht onvoorziene uitgaven			-52	448	- 52 N
Totaal lasten	67.784	74.671	72.296	71.912	- 2.375 N
Baten
0 Bestuur en Organisatie	529	1.017	488	372	529 V
1 Openbare Orde en Veiligheid	52	57	71	71	- 14 N
2 Verkeer, Wegen, Water en Groen	78	244	75	56	169 V
3 Economische Zaken	38	411	526	526	- 115 N
4 Onderwijs	591	703	700	749	3 V
5 Sport, Cultuur en Recreatie	535	503	495	548	8 V
6 Maatschappelijke en Sociale Voorzieningen	10.915	7.655	7.820	7.966	- 165 N
7 Volksgezondheid en Milieu	5.212	5.059	4.601	4.601	458 V
8 Ruimtelijke Ordening en Volkshuisvesting	3.484	2.586	2.623	2.334	- 37 N
9 Financiën	50.180				-
Overzicht algemene dekkingsmiddelen		51.686	51.923	49.212	- 237 N
Overzicht kosten overhead		4.680	4.901	4.648	- 221 N
Totaal baten	71.614	74.601	74.223	71.083	378 V
Saldo van baten en lasten	3.830	- 70	1.927	- 829	- 1.997 N
Mutaties reserves
Toevoegingen	-385	-100	-232	-232	132 V
Onttrekkingen	482	966	1.155	746	- 189 N
Saldo mutaties reserves	97	866	923	514	- 57 N
Resultaat	3.927	796	2.850	- 315	- 2.054 N

Van programmabegroting naar voorjaarsnota
De programmabegroting 2017 sloot met een tekort van € 314.000. Bij de voorjaarsnota zijn de gunstige mutaties van het gemeentefonds uit de september - en december circulaire 2016 verwerkt waardoor het tekort veranderde in een positief resultaat van ruim € 200.000. Extra uitgaven ten opzichte van de primitieve begroting leidden uiteindelijk bij de voorjaarsnota tot een nadelig resultaat van € 167.000.

Van voorjaarsnota naar najaarsnota
De najaarsnota liet een behoorlijk positiever beeld zien dan de voorjaarsnota. Het tekort ná de voorjaarsnota van € 167.000 is veranderd in een overschot van € 2.851.000. Dit werd onder meer veroorzaakt door de vrijval van de opbrengst precarioheffing 2014 uit de betreffende voorziening; verkoop van gemeentelijke gebouwen en gronden en de algemene uitkering uit het gemeentefonds viel op basis van de laatste gegevens gunstiger uit. Daarnaast is een voorschot genomen op het verwachte overschot binnen het "HEK" van het Sociaal domein van € 527.000.

Van najaarsnota naar jaarrekening
De jaarrekening is afgesloten met een positief saldo van € 796.000. Dit is ten opzichte van de najaarsnota een lager resultaat van € 2,0 miljoen. In de tabel hieronder wordt aangegeven waar dit verschil uit bestaat.

	x € 1.000
Belangrijkste afwijkingen - = nadelig	Incidenteel
0 Bestuur en Ondersteuning
Vanwege hogere rekenrente is er een vrijval uit de voorzieningen pensioenen wethouders	485
Het algemene budget voor de OWO samenwerking is onderbesteed	66
2 Verkeer, vervoer en waterstaat
Hogere kosten onderhoud wegen, bermen en sloten	-150
Bijdrage provincie park De nieuwe aanleg en diverse opbrengsten verkoop grond	122
4 Onderwijs
Onderwijshuisvesting lagere onderhoudskosten	81
Lagere kosten voor het leerlingenvervoer	41
5 Sport, Cultuur en Recreatie
Lagere kosten muziekonderwijs en cultuurbevordering	65
6 Sociaal domein
Hogere kosten voor Jeugd en WMO over het jaar 2017	-1.300
(het structurele effect van de hogere kosten Jeugd en WMO is nog niet duidelijk)
Hogere kosten voor Jeugd en WMO over de jaren 2015 en 2016	-1.300
Lagere rijksbijdrage inkomensregelingen	-400
7 Volksgezondheid en Milieu
Het budget voor Gezond in de Stad (GIDS) is niet volledig besteed	139
Lagere kosten inzet milieubeheer	63
8 Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Stedelike Vernieuwing
Extra kosten als gevolg van sloop en afwaarderen panden	-78
Minder inzet uren ruimtelijke ordening	109
Overzicht algemene dekkingsmiddelen
Lagere gemeentefondsuitkering	-200
Lagere renteontvangsten wegens aflossing	-66
Overzicht kosten overhead
Lagere personeelskosten	387
Hogere ICT kosten	-154
Het budget voor Groen in Bedrijf (GIB) is niet volledig besteed	177
Saldo overige afwijkingen
Kleinere afwijkingen per saldo	-1
Mutaties reserves	-140
Totaal afwijkingen ten opzichte van het saldo najaarsnota 2017	-2.054

Bij de september-circulaire 2017 hebben we al aangegeven dat de algemene uitkering voor 2017 iets nadeliger is dan de raming uit de najaarsnota 2017. Dit als gevolg van lagere rijksuitgaven. De december-circulaire 2017 bevestigt het beeld.

In één oogopslag is het beeld als volgt:

			x € 1.000
Gemeentefondsuitkering	Werkelijk	Begroot	Verschil begroot - werkelijk
Algemene uitkering
2017	25.791	26.064	- 273 N
2016	50		50 V
2015*	35		35 V
Integratie-uitkering Sociaal domein
2017	14.672	14.684	- 12 N
2016
Totaal	40.548	40.748	- 200 N
* betreft verrekeningen. Het jaar 2015 is eind 2017 definitief vastgesteld

Bij de start van het jaar was er € 7,4 miljoen beschikbaar voor investeringen. Daarvan is in 2017 € 2,5 miljoen uitgegeven. De uitgaven betreffen voornamelijk het aanbrengen van verhardingsmaatregelen in de bermen, aanbrengen van voorzieningen in sportcomplex de Steense, investeringen in de riolering (met name de Stedelijke wateropgave Wolvega-zuid), de aanschaf van een zijlader voor de huisvuilinzameling, investeringen in de ICT en kosten voor uitbreiding van de gemeentewerf. Van het beschikbare investeringsbudget aan het begin van het jaar wordt € 4,0 miljoen naar verwachting een jaar later uitgegeven.  

De gemeentelijke heffingen zijn te onderscheiden in belastingen en rechten. De totale opbrengst van de gemeentelijke belastingen bedraagt in 2017 € 6,4 miljoen. In onze gemeente heffen we onroerende-zaakbelastingen, forensen- en toeristenbelasting, precariobelasting op kabels en leidingen en reclamebelasting.  
Anders dan bij de gemeentelijke belastingen moet er tegenover de heffing van rechten een dienst worden verleend aan de "betaler". In 2017 hebben we ruim € 5,5 miljoen aan opbrengst ontvangen. Het merendeel daarvan betreft de afvalstoffenheffing en rioolheffing. Verder heffen we nog leges burgerzaken, leges omgevingsvergunning en graf- en begraafrechten.  

We zijn het jaar begonnen met een algemene reserve van € 15,9 miljoen en de eindstand over 2017 is € 19,6 miljoen; de stijging wordt voornamelijk veroorzaakt door het positieve resultaat over 2016 van € 3,9 miljoen. De eindstand van de bestemmingsreserves is € 2,7 miljoen en bestaat voornamelijk uit de egalisatiereserves riolering en afvalstoffenverwijdering. Het jaar 2017 sluit met een totaal aan reserves van € 22,2 miljoen (exclusief het resultaat 2017).